Είναι οι τρόικες «παράνομες»; Οι αντιδράσεις εντείνονται ενόψει και των ευρω-εκλογών

Η ολοκλήρωση ενός σχεδίου για την τραπεζιτική ένωση, την περασμένη βδομάδα, σηματοδοτεί εν μέρει και μια κίνηση προς την ευρωπαϊκή ομοσπονδοποίηση, αλλά ταυτόχρονα και τη δημιουργία ενός πλαισίου για αντικατάσταση του καθεστώτος της τρόικα ως θεσμός «έκτακτης ανάγκης» - στον οποίο συμμετέχει μάλιστα και ένας μη ευρωπαϊκός θεσμός, το ΔΝΤ. Η αντίθεση προς την τρόικα ως θεσμό, αλλά και τις πρακτικές που ταυτίζονται μαζί της, είναι διάχυτη πια στον ευρωπαϊκό νότο. Ήδη, την περασμένη εβδομάδα το πορτογαλικό ανώτατο δικαστήριο έκρινε παράνομες περικοπές που απαιτούσε η τρόικα, στην Ισπανία - όπου υπάρχει λιτότητα χωρίς τρόικα - η οργή είναι διάχυτη και η κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει νομικά τις διαδηλώσεις, ενώ ανάλογα φαίνεται να διαμορφώνεται και το κλίμα στην Ιταλία με ένα νέο κύμα διαδηλωσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η τρόικα μπορεί να κωδικοποιηθεί στην ευρωπαϊκοί ιστορία ως ένας θεσμός επιβολής, ο οποίος θα είναι δείγμα προς αποφυγή. Η αμφισβήτηση αυτού του οργανισμού έκτακτης ανάγκης φαίνεται να προχωρεί και στον ευρωπαϊκό θεσμικό πυρήνα – τόσο στο ευρωκοινοβούλιο, αλλά και σε πολιτικές τάσεις, όπως οι ευρωσοσιαλιστές, που θα είναι μέρος της συναίνεσης για συνδιαχείριση, όχι μόνο της Γερμανίας, αλλά και της Ε.Ε. στο μέλλον. Διότι όλοι αναμένουν και τα αποτελέσματα των εύρω-εκλογών του Μαΐου, όπου η οργή με την τρόικα και τις πολιτικές της μπορεί να είναι και αιτία για σημαντικές μετατοπίσεις στο ευρωκοινοβούλιο.

Η αμφισβήτηση του θεσμικού και νομικού πλαισίου λειτουργίας της τρόικα στο Ευρωκοινοβούλιο

Με αφορμή πρόσφατες δηλώσεις του Αντι-προέδρου της Ευρωβουλής, Othmar Karas η διερεύνηση από πλευράς της Ευρωβουλής για τη νομιμότητα της σύνθεσης και των διαδικασιών, που ακολούθησαν οι τρόικες σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιρλανδία και Πορτογαλία, επανέρχεται δυναμικά. Το ίδιο και ο προβληματισμός αναφορικά με το τί εστί τρόικα και ποιές οι εξουσίες και αρμοδιότητές της και κυρίως ποιά η νομιμότητά της και των αποφάσεων της, αφού υπάρχουν και φωνές που υποστηρίζουν ότι ο ρόλος της είναι, η έπρεπε να είναι, ουσιαστικά συμβουλευτικός, χωρίς καμιά νομοθετική λειτουργία. Η Sharon Bowles κατηγόρησε την τρόικα για αδιαφάνεια και σε κάποιες περιπτώσεις αναξιοπιστία, αφού όπως ανάφερε δεν μπορεί αποφάσεις που επηρεάζουν ένα κράτος να λαμβάνονται σε ένα σκοτεινό δωμάτιο χωρίς να αναλαμβάνει κανένας την ευθύνη για τις επιπτώσεις[1]. Την ίδια περίπου προσέγγιση είχε ακολουθήσει και η Αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βίβιαν Ρέντινγκ, προ ενός μηνός, όταν σε συνέντευξή της είπε ότι οι ευρωπαίοι πολίτες δεν εμπιστεύονται την τρόικα και έχουν δίκαιο, αφού ουσιαστικές αποφάσεις όπως η απόλυση χιλιάδων υπαλλήλων έπρεπε να συζητείται στην εκλελεγμένη ευρω-βουλή και όχι να αποφασίζεται πίσω από κλειστές πόρτες. Τον Ιανουάριο αρχίζουν ακροάσεις των πρωταγωνιστών και των αντιπροσωπειών της Ελλάδας, Κύπρου, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας, ενώ θα ακολουθήσουν και επισκέψεις για τη συλλογή πληροφοριών τόσο για τις πιθανές δυσλειτουργίες και παρατυπίες στη λήψη αποφάσεων όσο και τη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων που λήφθηκαν, ώστε να καταρτιστεί πιθανή πρόταση για αλλαγή.

Οι διαδηλώσεις και η κοινωνική δυσφορία και αντίδραση ακολουθεί την εκάστοτε τρόικα, όπου κι αν βρέθηκε.  Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχουν κατηγορίες ότι τεχνοκράτες με αστρονομικές απολαβές αποφασίζουν για τον καθορισμό μισθοδοσιών και περικοπές. Στη συζήτηση ενώπιον της Ευρωβουλής προβλήθηκε ως επιχείρημα ότι η πραγματική δύναμη για τη λήψη αποφάσεων έγκειται στο Γιούρογκρουπ, δηλαδή στους Υπουργούς  Οικονομικών της Ευρωζώνης[2]. Ταυτόχρονα, όμως, οι ίδιοι αυτοί τεχνοκράτες παρέχουν την αναγκαία πληροφόρηση στο Γιούρογκρουπ, ώστε να βασίσει τις αποφάσεις του. Στην περίπτωση της Ελλάδας, λ.χ., αποδόθηκαν ευθύνες στην ελληνική κυβέρνηση ότι παρέδωσε λάθος πληροφορίες. Η Ελλάδα, όμως, δεν ήταν η μοναδική περίπτωση. Ο βέλγος Ευρωβουλευτής, Dirk Jan Eppink, ήταν ιδιαίτερα καυστικός όσον αφορά στις λανθασμένες προβλέψεις, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Είναι σαν να ακούω τους εκπροσώπους της Αλίκης στη Χώρα των θαυμάτων! Οι προβλέψεις σας ήταν χειρότερες και από το χειρότερο δελτίο καιρού που άκουσα ποτέ»[3]. Ο Yves Bertoncini χαρακτήρισε την τρόικα ως ένα είδος «άρνησης της δημοκρατίας», σημειώνοντας ότι χρειάζεται οι πολιτικές δράσεις να εφαρμόζονται από πολιτικά πρόσωπα. Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των πρασίνων Sven Giegold, σεκόνταρε με αναφορά στο ότι το αρχικό σχέδιο της τρόικας απέτυχε σε όλες τις χώρες που επιβλήθηκε[4] και συμπεριέλαβε την τρόικα ανάμεσα στους πρωταγωνιστές της ευρωκρίσης. Ταυτόχρονα, άγγιξε ακόμα μια σοβαρή πτυχή του ζητήματος με την αναφορά στην ευθύνη των κυβερνήσεων, όσον αφορά στην επιβολή πολιτικών λιτότητας[5] Επεσήμανε, επίσης, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξακολουθεί να δανείζει ντε φάκτο αφερέγγυες τράπεζες με αποτέλεσμα το ιδιωτικό χρέος να μετατρέπεται σε δημόσιο και οι δανειστές στο τέλος να αποπληρώνονται από τους φορολογούμενους. Μετά από όσα ακούστηκαν στο ευρωκοινοβούλιο, αναμένεται η επίσημη συγκρότηση διερευνητικής επιτροπής σχετικά με τις εργασίες της τρόικας, της οποία θα ηγείται ο Othmar Karas, που ήταν αρκετά ήπιος μόλις άρχισε η συζήτηση του θέματος στην ευρωβουλή, διευκρινίζοντας ότι επρόκειτο για αξιολόγηση και όχι καταδίκη της τρόικα. Η έκθεση της εν λόγω επιτροπής, αναμένεται να ολοκληρωθεί με τη λήξη της θητείας του ευρωκοινοβουλίου, το Μάϊο του 2014.

Επιπρόσθετα, προκύπτει ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αντιμετωπίζουν, ενδεχομένως, θέμα σύγκρουσης συμφερόντων ως μέλη της Τρόικας και ότι δεν υπάρχει νομική βάση που να συνδέεται με την πρωτογενή ευρωπαϊκή νομοθεσία, με αποτέλεσμα να προκύπτουν νομικά θέματα και ζητήματα λογοδοσίας [6]. Συγκεκριμένα, προβάλλεται το επιχείρημα, ειδικά για την Κομισιόν, ότι ενεργεί και ως αντιπρόσωπος των κρατών μελών και των ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και ως τεχνικός σύμβουλος στην τρόικα.

Αρχίζουν να αντιδρούν και τα συνδικάτα του βορρά, αλλά και οι ευρωσοσιαλιστές, καθώς πλησιάζουν οι ευρωεκλογές

Ταυτόχρονα, σε έκθεση που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Κέντρου για την Αυστριακή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ŐGB), το Αυστριακό Ομοσπονδιακό Επιμελητήριο Εργασίας, την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC) και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Συνδικάτων (ETUI) και υιοθετήθηκε στις 28 Νοεμβρίου στη Βιέννη από δικηγόρους/ νομικούς από όλη την Ευρώπη, η πολιτική λιτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτηρίστηκε «παράνομη» και ότι αντιτίθεται στην ίδια την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφού αποδεδειγμένα, πλέον, είναι κοινωνικά άδικη και οικονομικά παράλογη, ενώ στις χώρες όπου ακολουθείται μνημονιακή πολιτική τέθηκαν στο στόχαστρο κοινωνικά δικαιώματα που απορυθμίζουν την εργατική νομοθεσία και τα συστήματα κοινωνικού διαλόγου και διαπραγματεύσεων, αλλά και παραβιάζονται συλλογικές συμβάσεις, όπως για παράδειγμα στην επιβολή περικοπών του κατώτατου μισθού[7]. Εκφράστηκε, επίσης, η πρόθεση όπως τα συνδικάτα προχωρήσουν στη λήψη νομικών μέτρων, αφού ήδη υπάρχουν και επιτυχίες με συλλογική υποβολή παραπόνων σε διαδικασίες του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Οι φωνές κατά της τρόικα και των πολιτικών λιτότητας φαίνεται να πληθαίνουν και ενόψει των ευρω-εκλογών. Ήδη οι σοσιαλιστές σε επίσκεψη τους στην Αθήνα επανέλαβαν έκκληση για σταδιακή κατάργηση της τρόικας και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών λιτότητας, χαρακτηρίζοντας ντροπή την απαίτηση της τρόικας για επιπρόσθετες περικοπές, ενώ συμφώνησαν ότι οι απαιτήσεις για εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων καταστρέφουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στις αρχές.

Η Ευρωπαϊκή Αριστερά εξέφρασε, επίσης, την πλήρη αντίθεσή της με τη λιτότητα, τις περικοπές και τις αυταρχικές πολιτικές της τρόικα, θέτοντας ως στόχο στην ατζέντα του 4^ου συνεδρίου της τη διακοπή των πολιτικών λιτότητας, ώστε να προωθηθούν πολιτικές ανάπτυξης και την αμφισβήτηση της παντοδυναμίας των χρηματοπιστωτικών αγορών μέσα από τη στήριξη της κοινωνικής προστασίας, αλλά και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία, όπως παρατήρησαν, κυριαρχείται, τώρα, από αυταρχικές πολιτικές. Όπως αναφέρεται σε άρθρο του Ομοσπονδιακού Επιμελητηρίου Εργασίας της Αυστρίας[8] ευρωβουλευτές ενοχλήθηκαν από την απουσία εκπροσώπων του ΔΝΤ για να απαντήσουν σε ερωτήσεις κατά τη συνεδρία της σχετικής συζήτησης στην Ευρωβουλή, και η ευρωβουλευτής της Ευρωπαϊκής Αριστεράς από την Πορτογαλία, Marissa Matias χαρακτήρισε τη λιτότητα ως μεγάλο λάθος, αφού οδήγησε σε ρεκόρ ανεργίας με αποτέλεσμα τη μετανάστευση.

---

[1] Sharon Bowles: Troika should be accountable for its decisions - http://famagusta-gazette.com/sharon-bowles-troika-should-be-accountable-for-its-decisions-p21248-69.htm

[2] Troika is a stop gap - http://www.eppgroup.eu/press-release/Troika-is-a-stop-gap

[3] MEPs incensed over Troika crisis management - http://www.europarl.europa.eu/news/en/news-room/content/20131104IPR23615/html/MEPs-incensed-over-Troika-crisis-management

[4] «The original plans of the Troika did not work out in any of the countries under scrutiny» - http://www.sven-giegold.de/2013/report-of-the-european-parliament-about-the-troikas-work/

[5] “In any case, national governments were always part of the negotiations and they should take their own blame for the austerity policies they implemented” - Troika's role in bailouts problematic, say MEPs - http://www.neurope.eu/article/troikas-role-bailouts-problematic-say-meps

[6] MEPs point to conflicts of interest within troika - http://euobserver.com/institutional/122532

[7] Austerity is illegal: European trade unions demand a change of policy – Troika acts against EU law and human rights, according to senior lawyer - http://www.etuc.org/a/11794

[8] Troika under scrutiny - http://www.akeuropa.eu/en/troika-under-scrutiny.html?cmp_id=7&news_id=1883