Η υπεράσπιση των Κοινών σαν μια ιστορική πρακτική και η σημερινή συγκυρία Άλλη μια προσπάθεια οικειοποίησης και αποξένωσης των κοινών μας αγαθών – των παραλίων, της ακτογραμμής και της θάλασσας!
Η αντίσταση της κυπριακής
κοινωνίας, με ποικίλους τρόπους και μορφές ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις
δημόσιου πλούτου και κοινών, υπήρξε αξιοσημείωτη. Παρά την υστερική εκστρατεία
της πλειοψηφίας των ΜΜΕ από το 2011 να πείσουν το κοινό ότι η τραπεζιτική κρίση
οφειλόταν στο Δημόσιο, και παρά την εκλογή μιας κυβέρνησης με σαφή πρόθεση
ξεπουλήματος του δημόσιου πλούτου, εντούτοις δεν τα κατάφεραν την περίοδο της
ασυδοσίας του κεφαλαίου, αλλα και της διαπλοκής – την εποχή του μνημονίου. Κατ’
αρχήν υποχρεώθηκαν, οι νυν κυβερνώντες να «δεσμευτούν» σε μη ιδιωτικοποιήσεις,
ελπίζοντας προφανώς ότι θα πετούσαν στον κάλαθο των αχρήστων της υποσχέσεις
κοκ..Τελικά, το «δεσμεύομαι» έγινε άγχος όμως. Η αντίδραση της κοινωνίας στην
πρώτη προσπάθεια να κοινωνικοποιηθούν οι ζημιές των τραπεζών με το πρώτο,
καθολικό κούρεμα, τους οδήγησε σε αναδίπλωση, αλλά και κατανόηση ότι δεν είχαν
εύκολη πλειοψηφία στη Βουλή με δεδομένη την κοινωνική δυσφορία.. Έτσι παρά τις
προσπάθειες, αναγκάστηκαν να υποχωρούν.. Από τους βασικούς κερδοφόρους
ημικρατικούς μόνο τα λιμάνια κατάφεραν να νοικιάσουν την περίοδο της ασυδοσίας
του μνημονίου – και ήδη η διαπλοκή είναι εμφανής, καθώς προκύπτουν ιδιαίτερες
ρυθμίσεις που προκαλούν προβλήματα μέχρι και στο θέμα της εξόρυξης φυσικού
αερίου.
Παράλληλα αναλώθηκαν σε μια
άλλη σειρά προσπαθειών για ιδιωτικοποιήσεις μέσω ευνοιοκρατικών αλλαγών ζωνων ή
παραβίαση κανονισμών για να εξυπηρετήσουν ιδιωτικά συμφεροντα [και σε αυτόν τον
τομέα η εστίαση ήταν βασικά σε οικολογικές ρυθμίσεις]. Και έτσι, αποκαλύφθηκε
ξεκάθαρα ότι πίσω από την εισαγωγή των πρακτικών των ιδιωτικοποιήσεων κρύβεται
η πολύ παραδοσιακή πελατειακή σχέση πολιτικών και πλούτου – κάποιοι ουσιαστικά
εκμεταλλεύονται τη θέση τους, για να εξυπηρετήσουν κάποιους με κεφάλαιο.. οι
οποίοι προφανώς θα τους ανταμείψουν μετά.. όπως είναι το κυπριακό πελατειακό
έθιμο.. με προσλήψεις σε σχετικές εταιρείες κοκ..
Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύχθηκε
και μια άλλη μορφή αντίστασης σε αυτήν την απόπειρα κλοπής δημόσιου πλούτου
μέσω διαπλοκής.. Η "Πρωτοβουλία για την υπεράσπιση των φυσικών ακτών"
είναι μέρος των ευρύτερων οικολογικών κινητοποιήσεων πολιτών. Η καινοτομία και
προσφορά της κίνησης είναι ότι, όχι μόνο κατανοεί, αλλά και τεκμηριώνει με
επιστημονική σαφήνεια, τα δεδομένα. Έχουμε εδώ μια μορφή πράξης που συνδυάζει
την θεωρία με την πρακτική – και είναι μια ελπιδοφόρα συνεχεία και επέκταση των
κυπριακών κοινωνικών κινημάτων.. Έτσι καθώς πλέον ανοίγει και στην ελεγχόμενη
από τα καθεστωτικά ΜΜΕ Δημόσια Σφαίρα η συζήτηση για την διαπλοκή που εκφράζει
η πρακτική των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και η ευρύτερη ρητορική, η τεκμηρίωση των
προσπαθειών για αλλαγή καθεστώτος στις παράλιες είναι μια και επιστημονική,
αλλά και ακτιβιστική συνεισφορά με ιστορικές προεκτάσεις καθώς τεκμηριώνει
οικολογικά και τον κοινό χώρο του νησιού που είναι μέρος πια και της
ταυτότητας, αλλά και των οικονομικών πολιτικών διαστάσεων της κοινής ζωής.. Ήδη
στην Βουλή άρχισαν πια να ξυπνούν και οι βουλευτές απέναντι σε αυτό το παιχνίδι
αρπαγής δημόσιου πλούτου.. Ήδη η απόπειρα άρον άρον ξεπουλήματος του λόφου του
ΑΞΙΚ συναντά αντιδράσεις και από βουλευτές του ΔΗΣΥ.. Και ήδη άρχισε και η
συζήτηση του νομοσχεδίου για τις παραλίες..
Δημοσιεύουμε την ανακοίνωση της
πρωτοβουλίας και για την ιστορική της σημασία, αλλά και ωςτεκμήριο για τις διεκδικήσεις και
υπεράσπιση των κοινών…
Πρωτοβουλία
για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών
Δελτίο
Τύπου – Τρίτη, 25 Οκτωβρίου 2016
Την ερχόμενη Πέμπτη, 27 Οκτωβρίου 2016, η Κοινοβουλευτική Επιτροπή
Εσωτερικών της Βουλής καλείται να συζητήσει μεταξύ άλλων δύο νομοσχέδια που
αποσκοπούν στην περαιτέρω οικειοποίηση των κοινών αγαθών, μέσω της εκμίσθωσης
και αποξένωσης των παραλιών μας, με αδιαφανείς και αντιδημοκρατικές fast-track διαδικασίες.
Το πρώτο νομοσχέδιο, με τίτλο «Ο περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή,
Εγγραφή και Εκτίμηση (Τροποποιητικός) Νόμος του 2016», προβλέπει την
τροποποίηση του Άρθρου 2 («Ερμηνεία») του «Περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας
Νόμου (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση)», με στόχο την διεύρυνση του όρου «Ακίνητη
Ιδιοκτησία», έτσι ώστε να παρέχεται η δυνατότητα κήρυξης θαλάσσιου χώρου
που έχει επιχωθεί για τη δημιουργία ξηράς σε ακίνητη ιδιοκτησία και κήρυξης του
ως χώρου ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής.
Το δεύτερο νομοσχέδιο, με τίτλο «Ο περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή,
Εγγραφή και Εκτίμηση) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2010» αποσκοπεί στην
τροποποίηση του Άρθρου 8 («Δημόσιοι δρόμοι και παραλία») του «Περί
Ακίνητης Ιδιοκτησίας Νόμου (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση)», το οποίο
θεσμοθετεί τον δημόσιο χαρακτήρα των παραλιών μας [1], έτσι ώστε
να παρέχεται η εξουσία στο Υπουργικό Συμβούλιο να κηρύσσει με Διάταγμα, το
οποίο θα δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, για σκοπούς «δημοσίου
συμφέροντος»:
(α) οποιοδήποτε μέρος κρατικής γης ή οποιοδήποτε μέρος γης, το οποίο
προήλθε από επίχωση ή υποχώρηση της θάλασσας, ως παραλία, και
(β) οποιοδήποτε μέρος παραλίας, το οποίο έπαυσε να χρησιμοποιείται ως
παραλία, ως κρατική ακίνητη ιδιοκτησία, όπως ορίζεται στο Άρθρο 65Α(1α) του
ίδιου νόμου [2].
Επί της γενικής αρχής, θεωρούμε ότι οι Αιτιολογικές Εκθέσεις των δύο
νομοσχεδίων είναι ανεπαρκείς διότι απλώς παραθέτουν τις πρόνοιες του
Τροποποιητικού Νόμου, αντί να τις αιτιολογούν επαρκώς όπως προβλέπεται από τον
«Κανονισμό της Βουλής των Αντιπροσώπων» της Κυπριακής Δημοκρατίας [3].
Επισημαίνουμε ότι «κάθε σχέδιο νόμου που κατατίθεται στη Βουλή συνοδεύεται
υποχρεωτικά από αιτιολογική έκθεση, επεξηγηματική δηλαδή έκθεση σχετικά με τους
λόγους που επιβάλλουν τη θέσπιση ή την τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας» [4].
Επιπρόσθετα, θεωρούμε ότι οι Αιτιολογικές Εκθέσεις των δύο νομοσχεδίων είναι
αναιτιολόγητες γιατί το Άρθρο 18 («Εξουσία Υπουργικού Συμβουλίου να
ανταλλάσει ιδιοκτησία της Δημοκρατίας κτλ») της υφιστάμενης νομοθεσίας ήδη
επιτρέπει στην κυβέρνηση να εκμισθώνει κρατική ακίνητη περιουσία,
συμπεριλαμβανομένων ακόμη και παραλιών, υπό συγκεκριμένους όμως όρους,
περιορισμούς, προϋποθέσεις και κριτήρια [5]. Συνεπώς,
θεωρούμε ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις αποσκοπούν στην υιοθέτηση και
εφαρμογή μίας αδιαφανούς και αντιδημοκρατικής fast-track διαδικασίας χωρίς τον απαραίτητο
κοινοβουλευτικό έλεγχο, στη βάση Αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου και
σχετικών Υπουργικών Διαταγμάτων. Θεωρούμε επίσης ότι η προτεινόμενη τροποποίηση
ειναι ασαφής, καθώς δεν αναφέρονται οι κατηγορίες αναπτύξεων στις οποίες μπορεί
να εφαρμοστεί, δημιουργώντας έτσι ένα τεράστιο νομικό κενό (π.χ. για την
ιδιωτικοποίηση παραλιών σε μαρίνες και δημιουργία τεχνητού νησιού) [6].
Υπενθυμίζουμε, ότι πριν από δύο χρόνια, το Υπουργείο Εσωτερικών προωθούσε
σειρά παρόμοιων νομοσχεδίων, τα οποία αφορούσαν την εκμίσωση ή/και αποξένωση
του δημόσιου φυσικού πλούτου με Υπουργικά Διατάγματα, όπως την μετατροπή της
θάλασσας σε «ακίνητη ιδιοκτησία» για επίσπευση της διαδικασίας
αδειοδότησης μίας πλειάδας «παράκτιων και θαλάσσιων αναπτύξεων», υψηλού
περιβαλλοντικού, κοινωνικού και οικονομικού ρίσκου, και τη μείωση της
απαιτούμενης απόστασης από 500 στα 100 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας για
εκμίσθωση ή άλλη διάθεση παραθαλάσσιας κρατικής δασικής γης [7]. Τότε, η
Πρωτοβουλία για την Διάσωση των Φυσικών Ακτών διοργάνωσε ένα ψήφισμα
διαμαρτυρίας, το οποίο οδήγησε στη συλλογή σχεδόν 4,600 υπογραφών και μία
δυναμική διαμαρτυρία μπροστά από τη Βουλή των Αντιπροσώπων με αποτέλεσμα την
απόσυρση του νομοσχεδίου [8].
Η Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών θεωρεί την αποξένωση –
εκχώρηση δημόσιων αγαθών και πόρων (φυσικών και μη) ως κίνηση πολέμου ενάντια
στην κοινωνία. Τα κοινά προσφέρουν στην κατεύθυνση της ενδυνάμωσης μίας
συμμετοχικής δημοκρατικής κοινωνίας, αλλά και στην προστασία της από την
ασυδοσία των κερδοσκόπων. Η κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη απαιτεί,
ειδικά σε τόσο δύσκολες συνθήκες όπως αυτές που διανύουμε λόγω οικονομικής
κρίσης, συλλογικές αποφάσεις και όχι συγκέντρωση εξουσιών στα χέρια λίγων. Η
οικειοποίηση και αποξένωση των κοινών αγαθών – της γης, των δασών, των
παραλιών, της ακτογραμμής και της θάλασσας – δεν νομιμοποιείται ηθικά,
κοινωνικά και πολιτικά, ακόμη και όταν προωθείται υπό το πρόσχημα του «δημοσίου
συμφέροντος».
Για περισσότερες πληροφορίες:
Δρ. Μαρία Χατζημιχαήλ
Δρ. Αλιευτικής Πολιτικής και Θαλάσσιας Διακυβέρνησης – Ερευνήτρια
Περιβαλλοντικής Πολιτικής
|
Η Πρωτοβουλία
για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών είναι ένα άτυπο δίκτυο πολιτών, από διάφορες πόλεις και
επαρχίες, το οποίο απαιτεί:
Αγωνιζόμαστε για τη διασφάλιση και προάσπιση των
θεμελιωδών και αναφαίρετων περιβαλλοντικών και κοινωνικών μας δικαιωμάτων
(όπως η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, η διασφάλιση ενός υψηλού
επιπέδου ποιότητας ζωής, η πρόσβαση σε περιβαλλοντική πληροφόρηση, η
συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και η προσφυγή στη δικαιοσύνη για
περιβαλλοντικά θέματα), καθώς επίσης και την διαφύλαξη του δημοσίου
συμφέροντος, των φυσικών πόρων και των κοινών αγαθών.
Facebook |
|
Σημειώσεις προς συντάκτες:
[1] Το Άρθρο 8 [«Δημόσιοι δρόμοι και
παραλία»] του βασικού Νόμου [«Ο
περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση Νόμος ΚΕΦ.224/1959»]
προστατεύει το δικαίωμα του κοινού για ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία,
αναφέροντας:
«Κάθε δημόσιος δρόμος και μέρος της
παραλίας το οποίο δεν τελεί υπό ιδιωτική κυριότητα κατά την ημερομηνία έναρξης
της ισχύος του Νόμου αυτού περιέρχεται στη Δημοκρατία για χρήση από το κοινό».
Το Άρθρο 8 [«Public roads and foreshore»] αποτελεί κεκτημένο της κοινωνίας ήδη από
την περίοδο της αποικιοκρατίας και συγκεκριμένα από το 1946, καθώς ακόμη και ο αποικιακός Νόμος [“Immovable Property (Tenure, Registration and Valuation) Law, CAP.224/1946”]
ανέφερε:
“All public roads and such part of the foreshore as is not
privately owned at the date of the coming into operation of this Law shall be
vested in the Crown for the use of the public”.
[2] Το Άρθρο 65Α(1α) [«Ερμηνευτική Διάταξη»] αναφέρει ότι η «κρατική ακίνητη
ιδιοκτησία περιλαμβάνει κάθε ακίνητη ιδιοκτησία που δύναται να εκμισθωθεί
δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 18».
[5] Σύμφωνα με το Άρθρο 18 («Εξουσία Υπουργικού Συμβουλίου να ανταλλάσει
ιδιοκτησία της Δημοκρατίας»), του βασικού Νόμου:
«18.-(1) Το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται, υπό τέτοιους όρους,
περιορισμούς, προϋποθέσεις και κριτήρια, τα οποία ήθελαν καθοριστεί με
Κανονισμούς-
(α) Να παραχωρήσει, εκμισθώσει ανταλλάξει ή με άλλο τρόπο αποξενώσει
οποιαδήποτε ιδιοκτησία της Δημοκρατίας ή ακίνητη ιδιοκτησία που περιήλθε στη
Δημοκρατία δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού, άλλην εκτός από δημόσιο δρόμο
ή την παραλία·
(β) να ανταλλάξει ή αποξενώσει μέρος οποιουδήποτε δημόσιου δρόμου, αν
ικανοποιηθεί ότι άλλος επαρκής δημόσιος δρόμος έχει παραχωρηθεί προς
αντικατάσταση του ή ότι η ανταλλαγή ή η αποξένωση αυτή θα βελτιώσει το δημόσιο
αυτό δρόμο ·
(γ) να εκμισθώσει μέρος παραλίας για σκοπούς λιμένων, προβλήτων, αποβαθρών,
προκυμαιών, ιχθυοτροφείων και για οποιοδήποτε άλλο σκοπό δημόσιας ωφέλειας.
(2) Εντός τριών μηνών από τη διενέργεια από το Υπουργικό Συμβούλιο
οποιωνδήποτε πράξεων δυνάμει του εδαφίου (1) του άρθρου αυτού, θα κατατίθεται
ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων έκθεση που δείχνει αναλυτικά τις
περιπτώσεις στις οποίες έγιναν οι παραχωρήσεις αυτές.
[...]
(4) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του παρόντος άρθρου ή οποιωνδήποτε
κανονισμών εκδόθηκαν δυνάμει αυτού, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται σε
εξαιρετικές περιπτώσεις για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας να αποξενώσει την ακίνητη
ιδιοκτησία της Δημοκρατίας η οποία περιγράφεται στον Πίνακα Β΄, υπό όρους τους οποίους
το ίδιο θα καθορίσει με την απόφασή του και αφού προηγηθεί ενημέρωση της Βουλής
των Αντιπροσώπων».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου