Το σκάνδαλο που αποκαλύπτει την νοοτροπία και τα κυκλώματα που οδήγησαν στην τραπεζιτική-οικονομική κρίση: Ποιοί φοβούνται τις αποκαλύψεις και την έρευνα για το σκάνδαλο της Uniastrum; η αγορά μιας προβληματικής ρωσικής τράπεζας, ενώ καταρρέε η διεθνής οικονομία λόγω των τραπεζών, δεν ήταν μόνο δραματικά επιζήμια – ήταν και σύμπτωμα εντυπωσιακών λαθών που πέρα από την ανικανότητα του ό,ποιου Ορφανίδη, μόνο με τις μίζες μπορούν να ερμηνευθούν.Και εδώ, έχουμε καταγγελία για 50 εκατομμύρια μίζες.…
Από
όλα τα σκάνδαλα των κυπριακών τραπεζών, υπάρχουν δυο που ήταν καθοριστικά – το
σκάνδαλο της αγοράς της Uniastrum
το 2008 και η αποδοχή της μετατροπής της Εγνατίας σε παράρτημα της Λαϊκής. Το
πρώτο σκάνδαλο είναι εμβληματικό: αγοράστηκε μια τράπεζα για 447 εκατομμύρια
και πωλήθηκε για..7. Με κόστος, δηλαδή, άνω των 400 εκατομμυρίων και χωρίς να
εκτιμήσει κάποιος το πόσα στοίχισαν οι επενδύσεις στην τράπεζα, η παροχή
ρευστότητας κοκ, που χάθηκαν επίσης. Για να υπάρχει το συγκριτικό μέτρο, η
Τράπεζα Κύπρου κατέφυγε στο κράτος για ανακεφαλαιοποίηση το 2012, λίγες μόνο
μέρες πριν να λήξει η ευρωπαϊκή προθεσμία, και έσπρωξε έτσι τη χώρα στο
μνημόνιο, για ένα ανάλογο ποσό. Ήθελε 500 εκατομμύρια τότε και μόλις 4 χρόνια
πριν, τα είχε πετάξει σε μια φαινομενικά ανόητη σπατάλη. Το σκάνδαλο της
Εγνατίας άνοιξε, ουσιαστικά, το δρόμο για το μνημόνιο και την εξάρτηση της
Λαϊκής από τον ΕΛΑ. Ενώ όλοι συζητούσαν τον Μάρτιο του 2011, για την ελληνική
κρίση και την ανάγκη ενός κουρέματος του ελληνικού χρέους, ο Α. Ορφανίδης
ενέκρινε την μετατροπή της Εγνατίας σε παράρτημα της Λαϊκής, επιτρέπωντας έτσι
τη ροή κεφαλαίων εκτός Κύπρου, αλλά και εκτός της τράπεζας, ενώ φόρτωνε στη
Λαϊκή τις ζημιές της Εγνατίας.
Από όλα τα σκάνδαλα των κυπριακών τραπεζών, υπάρχουν δυο
που ήταν καθοριστικά – το σκάνδαλο της αγοράς της Uniastrum το 2008 και η
αποδοχή της μετατροπής της Εγνατίας σε παράρτημα της Λαϊκής. Το πρώτο σκάνδαλο
είναι εμβληματικό: αγοράστηκε μια τράπεζα για 447 εκατομμύρια και πωλήθηκε
για.. 7.
Η
Λαϊκή ζήτησε πρώτη κρατική ενίσχυση 1.8 δις – τα μισά από όσα έχασε με την
Εγνατίας. Ο ΕΛΑ άρχισε να διογκώνεται λίγους μήνες μετά. Ο Ορφανίδης αποφεύγει
πάντα να μιλά για αυτό. Γιατί ήταν η πιο ένοχη πράξη του – και η πιο ύποπτη,
αφού ουσιαστικά διευκόλυνε τον Βγενόπουλο με τον οποίο, υποτίθεται, δεν είχε
καλή σχέση. Εκτός βέβαια και αν ήθελε να εξυπηρετήσει κάποιον άλλο με
συμφέροντα στην Λαϊκή.
Σε
αυτό το πλαίσιο, η Uniastrum
είναι συμπτωματική, γιατί δείχνει και το πώς σπαταλήθηκαν κεφάλαια για τη ζημιά
των οποίων έπρεπε μετά να φορτωθεί η κυπριακή κοινωνία, αλλά και το πώς αυτή η
«σπατάλη» ήταν ύποπτη.
Μπορεί το σύνδρομο του
ιθαγενή που δεν κατανοεί και απλώς μεγαλοπαίνεται με τη δικαιολογία ότι ..ήταν
στην Αμερική, να εξηγήσει την εντυπωσιακή απραξία του Ορφανίδη;
Θα
μπορούσε να πει κάποιος ότι ο Ορφανίδης δεν ήξερε, ότι έκανε ένα κακό
υπολογισμό και επέτρεψε την αγορά, γιατί ήταν υπό την επήρεια της αυταπάτης ότι
λειτουργούν μόνες τους οι αγορές – είναι αυτό το σενάριο που έμαθε να
παπαγαλίζει, όταν από τα μαθηματικά προσπάθησε να το παίξει και οικονομικός
αναλυτής. Για όποιον παρακολουθήσει το έργο του, ο κ. Ορφανίδης ποτέ δεν
φαίνεται να μπόρεσε να κατανοήσει ότι τα οικονομικά είναι μια επιστήμη που
χρειάζεται να ελεγχθεί με βάση την πραγματικότητα. Συμπεριφερόταν με ένα
εντυπωσιακά απλοϊκό τρόπο που συχνά αποκάλυπτε ένα έντονα ανασφαλές άτομο που
ήθελε να κρύβεται πίσω από άλλους για να αποφεύγει ευθύνη. Το ότι δεν τολμά να
εμφανιστεί σε μια δημόσια αντιπαράθεση και επιλέγει πάντα να μιλά με ελεγχόμενο
ακροατήριο και με ερωτήσεις που δεν θα τον δυσκολέψουν, είναι εκφραστικό των
αδυναμιών του και της ανασφάλειάς του. Το ότι διορίστηκε επικεφαλής της
Κεντρικής, μετά από εισήγηση του κ. Σαρρή, ήταν ένα τραγικό λάθος οι ρίζες του
οποίου μπορεί να πηγαίνουν πίσω και στο κόμπλεξ των ιθαγενών ότι όσοι πάνε στο
εξωτερικό ..ξέρουν κλπ. Αυτό το κομπλεξ το είχε εμφανώς ο Ορφανίδης.
Όμως,
αυτό το πλαίσιο δεν επαρκεί. Στο κάτω κάτω ο Ορφανιδης ήξερε μαθηματικά
μπορούσε να δει τα δεδομένα αριθμητικά – και ως άτομο που μόλις ήρθε από τις
ΗΠΑ, είχε επαφή με το τί συνέβαινε εκεί, όπου είχε αρχίσει η κρίση των
τραπεζών. Αν, λοιπόν, απλώς αντέγραφε, θα έκανε ότι έκαναν και τα πρότυπά του
στις ΗΠΑ – θα προσπαθούσε να περιορίσει τα έξοδα των τραπεζών για να δει αν θα
υπήρχε πρόβλημα τοξικών προϊόντων [όπως αποδείχτηκαν τελικά τα ελληνικά
ομόλογα] ή άλλων επικίνδυνων επεκτάσεων. Η έγκρισή του [διότι ως κεντρικός
τραπεζίτης είχε δικαίωμα να μην εγκρίνει] έγινε ακριβώς μετά την κατάρρευση του
2008, όπως παρατήρησε σε ανακοίνωσή του ο ΠΑΣΕΧΑ ..
«Ο ΠΑΣΕΧΑ υπενθυμίζει
ότι η εξαγορά πραγματοποιήθηκε εν μέσω της μεγαλύτερης παγκόσμιας
χρηματοπιστωτικής κρίσης από το 1929, λίγες μόνο βδομάδες μετά την κατάρρευση
της επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers και μερικές μέρες μετά την κατάρρευση
της βρετανικής RBS, που είχαν ως αποτέλεσμα το πάγωμα της διατραπεζικής αγοράς
και την πλήρη κατάρρευση της εμπιστοσύνης στο παγκόσμιο τραπεζικό και
χρηματοπιστωτικό σύστημα.«Καμία άλλη εξαγορά δεν πραγματοποιήθηκε ανά το παγκόσμιο εκείνη την περίοδο. Μετά την ολοκλήρωση της εξαγοράς οι ξένοι οίκοι αξιολόγησης υποβάθμισαν την πιστοληπτική αξιολόγηση της Τράπεζας Κύπρου», αναφέρεται.
Ο Σύνδεσμος αναφέρει επίσης ότι παρακολουθεί «με προσοχή τις προσπάθειες του Αθανάσιου Ορφανίδη να παραπλανήσει την κοινή γνώμη για το θέμα».
«Υπενθυμίζουμε ότι ο Αθανάσιος Ορφανίδης είναι υπόλογος και όχι ειδικός όπως επιχείρησε να παρουσιαστεί, καθώς ενέκρινε την εξαγορά εν μέσω εξαιρετικά επικίνδυνων χρηματοπιστωτικών συνθηκών και παρά τις εκθέσεις των εξωτερικών συμβούλων της Τράπεζας Κύπρου για τους κινδύνους που υπήρχαν», αναφέρεται.»
Ακόμα και αν δεν
καταλάβαινε του το είπαν τεκμηριωμένα ότι θα ήταν τεράστια ζημιά – και στην
έκκληση συμμετείχε και στέλεχος της δεξιάς.. Αλλά πάλι προσποιείτο ότι δεν
μπορούσε να κάνει μια απλή μαθηματική πρόσθεση..
Υπάρχει
όμως και δημόσια μαρτυρία ότι ο κ. Ορφανίδης είχε άμεση έκκληση να μην
προχωρήσει στην έγκριση - τουλάχιστον χωρίς να ζητήσει αλλαγή των όρων, αφού
είχε προηγηθεί η δραματική πτώση των τιμών των μετοχών των τραπεζών. Και την
έκκληση την είχε κάνει, μάλιστα, άτομο που ήξερε την ρωσική τραπεζιτική αγορά.
Ο Χ. Σταυράκης, ο οποίος ανέλαβε υπουργός οικονομιών τα 2008, ήταν το άτομο που
ως ανώτερο στέλεχος της Τράπεζας Κύπρου επιλήφθηκε της επέκτασης της τράπεζας
στη Ρωσία από τη δεκαετία του 1990. Με τις γνώσεις και την ιδιότητα του ως
υπουργός ζήτησε από τον Ορφανίδη να μην
εγκρίνει την αγορά, γιατί ήταν κακή συμφωνία οικονομικά - αν όχι ύποπτη. Θα μπορούσε
να πει κάποιος ότι το γνωστό οιδιπόδειο κόμπλεξ του Ορφανίδη [ο συναισθηματικός
πόλεμος με την εικόνα του πατέρα του, ο οποίος ήταν αριστερός] τον ωθούσε σε
ανόητες αποφάσεις, αφού δεν κατανοούσε τα δεδομένα. Όμως, την έκκληση δεν την
είχε κάνει μόνο ένας διορισμένος από αριστερό πρόεδρο, αλλά ήταν παρών και ένα
στέλεχος με πρόσβαση στον ΔΗΣΥ, ο Χ. Πατσαλίδης - κι η έκληση είχε γίνει και εκ
μέρους του, όπως φαίνεται σαφώς από την αφήγηση του κ. Σταυράκη, την οποία
ουδέποτε διέψευσε ο κ. Πατσαλίδης.
«Τις τελευταίες μέρες πριν από την αποχώρηση
μου από την Τράπεζα Κύπρου, είχε αποφασιστεί η αγορά της Uniastrum έναντι 420 εκτ. δολαρίων.
"..προσωπικά, ήμουν αντίθετος στη απόφαση αυτή που πήρε η διοίκηση της Tράπεζας
Κύπρου, παρα τις στενές σχέσεις μου με τη Ρωσία. Λόγω της υπουργοποιήσης μου,
μάλιστα απέφυγα να υπογράψω την σχετική συμφωνία. Η εξαγορά αυτή, όπως
συνηθίζεται υπόκειται στην τελική έγκριση του διοικητή.
Η τελική υλοποίηση της συμφωνίας πήρε αρκετό
χρόνο και εν τω μεταξύ κατέρρευσαν οι τιμές των μετοχών και κατά συνέπεια η
άξια της συγκεκριμένης τράπεζας. Τότε αποφάσισα να τηλεφωνήσω στον διοικητή της
Κεντρικής Τράπεζας. Κατά τη συνομιλία που έγινε στη παρουσία του Χρίστου
Πατσαλίδη ήμουν ιδιαίτερα προσεκτικός στο τρόπο με τον οποίο μίλησα στο
διοικητή: «μη μας παρεξηγήσεις διοικητή», του είπα, «ξέρω πως είναι θέμα της
δικής σου αρμοδιότητας. Αλλά αυτή η κίνηση είναι πολύ μεγάλη και οι αξιες των
τραπεζών διεθνώς έχουν μειωθεί δραματικά. Εισήγηση μας είναι όπως
εκμεταλλευτείτε την «δύναμη» της έγκρισης, για να πεισθούν οι πωλητές να
μειώσουν την τιμή τους στα νέα δεδομένα της αγοράς». Αν εγίνετο αυτό τόσο η
τράπεζα όσο και η κυπριακή οικονομία, θα εξοικονομούσαν
πιθανώς δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.»
[1]
Οι αμερικανοί, βέβαια,
ψάχνουν και ξέρουν να έρευνουν. Έτσι, όταν ανέλαβαν τη διερεύνηση οι
πραγματικοί αμερικανοί της Αλβάρεζ και Μάρσαλ μερικοί.. εχάσαν τον ύπνο τους
και έγιναν..αντι-αμερικανοί..
Ο
Ορφανίδης πρόβαλε, τότε, τη δικαιολογία ότι δεν παρεμβαίνει σε τέτοιες πράξεις.
Ήταν, βέβαια, υπεκφυγή – είχε δικαίωμα να παρέμβει και το σενάριο που
παπαγάλιζε, της αμερικανικής πολιτικής, σαφώς παρεμβαίνει αν υπάρχουν
οικονομικά συμφέροντα της χώρας – ή και του τραπεζιτικοί συστήματος.
Ουσιαστικά, μάλιστα, στην περίοδο πριν το 2007, και λόγω της 11/9 και της
αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας, οι ΗΠΑ παρακολουθούν τη διακίνηση κεφαλαίων, όχι
μόνο στα δικά τους ιδρύματα, αλλά και ευρύτερα. Κατά συνέπεια, ο Ορφανίδης δεν
ήθελε να παρέμβει γιατί έτσι επέλεξε. Προφανώς, κάποιοι είχαν συμφέρον και δεν
ήθελε να τους χαλάσει το πάρτι – ή μπορεί και να συμμετείχε σε κάποιο ευρύτερο
πάρτι των συγκεκριμένων κερδών. Χωρίς ολοκληρωμένη έρευνα, οι ευθύνες του
Ορφανίδη είναι τόσο κραυγαλέες που απαιτούν μια λογική εξήγηση.
Τελικά,
κάποιοι άλλοι αμερικανοί, οι Alvarez and Marshal
αποκάλυψαν το σκάνδαλο. Όταν ανέλαβε το Π. Δημητριάδης την άνοιξη του 2012 εν
μέσω της αποκάλυψης ότι οι δυο μεγάλες εμπορικές τράπεζες ήθελαν κρατική
στήριξη, κάλεσε την αμερικανική εταιρεία να διερευνήσει το τραπεζιτικό σύστημα
– με στόχο να αποφευχθούν και τα προβλήματα του παρελθόντος [όπως η παράτυπη
αγορά ελληνικών ομόλογων που οδήγησε άμεσα στην έκθεση της κυπριακής οικονομίας
στην ελληνική κρίση] αλλά και να διερευνηθούν τα γενικότερα προβλήματα κάτω από
την επιφάνεια μετά την εντυπωσιακή αποτυχία των τραπεζών, οι οποίες διαχειρίζονταν
δεκάδες δις ευρώ για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ΕΚΤ για το ποσοστό
ανακεφαλαιοποίησης. Κι σε αυτό το πλαίσιο, αυτό που έκανε ότι δεν έβλεπε ο
Ορφανίδης έγινε φανερό. Κατ’ αρχήν το σκότος της συγκεκριμένης τράπεζας δεν
αφορούσε μόνο την αγορά, αλλά και άλλες επενδύσεις όπως:
«Όμως, οι ζημιές
δεν είναι μόνο αυτές, καθώς σύμφωνα με την απόρρητη έκθεση της Alvarez &
Marsal (σελ. 22):
·
Η Τράπεζα Κύπρου (Ρωσία) δάνεισε 15 εκ. δολάρια για 3 μήνες στην
Uniastrum στις 26 Αυγούστου 2008.
·
Στις 17 Σεπτεμβρίου 2008 και πάλι μέσω της Τράπεζας Κύπρου (Ρωσία)
δόθηκαν στην Uniastrum 30 εκ. δολάρια (740 εκ. ρούβλια) έναντι 12% το χρόνο για
περίοδο 3 μηνών, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί η ρευστότητά της.
·
Στις 30 Οκτωβρίου 2008, η Τράπεζα Κύπρου ενέκρινε την αγορά δανείων από
την Uniastrum για το ποσό των 60-80 εκ. ευρώ, τα οποία μετά πουλήθηκαν πίσω
στην Uniastrum με κέρδος ώστε και πάλι να εμφανίζεται βελτιωμένη η ρευστότητά
της.
Για τις συναλλαγές
αυτές δεν έγινε ποτέ αναφορά -τουλάχιστον ολοκληρωμένη- στο διοικητικό
συμβούλιο της Τράπεζας Κύπρου.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι πως η Τράπεζα Κύπρου
παραχώρησε δάνειο ύψους 63 εκ. ευρώ στους δύο Ρώσους μεγαλομετόχους της
Uniastrum.»[2]
Και τελικά ένα ποσό 50
εκατομμυρίων πέταξε για το Μπελίζ – για να επιστρέψει, προφανώς, στην Κύπρο με
άλλους τρόπους..
Αλλά
το πιο ενδιαφέρον της έρευνας αφορούσε τις υπόνοιες που άφηνε ότι 50
εκατομμύρια, ουσιαστικά, δόθηκαν για μίζες. Είναι με βάση αυτή την έρευνα που
είχε κάνει τις σχετικές καταγγελιες ο Μ. Κάρογιαν το 2013.[3]
Και αυτό εξηγεί και το μένος της επίθεσης ενάντια στην Άλβαρεζ και Μάρσαλ
πρόσφατα, όταν γράφτηκε το θέμα για συζήτηση στην επιτροπή θεσμών. Προφανώς,
διάφοροι ανησυχούν πολύ για τη διερεύνηση αυτών των μιζών. Σύμφωνα με την
Α&Μ, ενώ η συναλλαγή των 447 εκ. ευρώ, που αφορά στην εξαγορά, φαίνεται στα
βιβλία της Uniastrum, εντούτοις 50 εκ. φαίνεται να διοχετεύθηκαν αμέσως σε εταιρεία
σε τράπεζα στην Αρμενία:
«..η Alvares &
Marsal αναφέρει ότι πρόκειται για ένα ποσό 50 εκατομμυρίων ευρώ από τα έσοδα
της εξαγοράς της Uniastrum. Σύμφωνα, πάντα, με την έκθεση της Alvares &
Marsal, ενώ η συναλλαγή των 447 εκατομμυρίων ευρώ που αφορούσε την εξαγορά
παρουσιάζεται στα βιβλία της Uniastrum, εντούτοις 50 εκατομμύρια ευρώ φαίνεται
να διοχετεύθηκαν αμέσως σε εταιρεία στην Αρμενία, εγγεγραμμένη στο Μπελίζ, ως
υπεράκτια εταιρεία.»[4]
Και
από ότι φαίνεται από εκεί αυτά τα λεφτά διοχετεύτηκαν μέσω Μπελίζ και
ακολούθησαν τις υπόγειες διαδρομές που ακολουθούν, συνήθως, οι συγκαλύψεις
ύποπτων χρηματοδοτήσεων.
Είναι
αυτή η αποκάλυψη που προκαλεί τόση αντιπάθεια για την Άλβαρεζ και Μάρσαλ στο
κατεστημένο που έχει σχέσεις με την Τράπεζα Κύπρου. Διότι, προφανώς, μια μεγάλη
μερίδα αυτών των χρημάτων επέστρεψαν στην Κύπρο για όσους διευκόλυναν εκείνη
την σκανδαλωδη εξαγορά.
Φαίνεται
ότι και ο νομικός συμβουλος της τράπεζας, ο Π. Πολυβίου, είχε εμπλακεί στο να
πείσει ότι πρέπει να προχωρήσει η διαδικασία. Ειρωνικά, λοιπόν, οι κατά τα άλλα
πειθήνιοι φιλοδυτικοί [άλλοι θα έλεγαν «δουλοπρεπείς»] με τους αμερικανούς και
τους δυτικούς [«αφού είμαστε με την Δύση, ας τους ακολουθούμε»], όπως ο κ.
Πολυβίου, εδώ φαίνονται να είναι πολύ έντονα ενάντια στην αμερικανική εταιρεία.
Προφανώς, η πίστη στη δύση δεν ολοκληρώνεται με το «θέλωμεν την Δύση και.. ας τρώγωμεν πέτρες». Όσον αφορά μερικά τζάκια,
η «πίστη» μεταφράζεται σε οικονομικά δεδομένα. Και όπως φαίνεται, η ροή
κεφαλαίων από την τράπεζα ήταν μεγάλη και ύποπτα μη ελεγχόμενη. Αφού υπήρχαν
και νομικές συμβουλές ενάντια στην αγοράς της τράπεζας.. αλλά, προφανώς,
κάποιοι επέμεναν..
«Γιατί οι τότε
ιθύνοντες της Τράπεζας Κύπρου δεν προνόησαν να περιληφθούν στην αρχική συμφωνία
όροι και ρήτρες, που να επιτρέπουν στην τράπεζα να αναθεωρήσει την απόφασή της
σε περίπτωση που αποδεδειγμένα τα οικονομικά δεδομένα της Uniastrum και οι
συνθήκες της ρωσικής οικονομίας καταστήσουν ασύμφορη και επισφαλή την εξαγορά
της; Ποιοι και γιατί παραγνώρισαν τις γνωματεύσεις των ειδικών νομικών
συμβούλων (White & Case) της Τράπεζας Κύπρου, με στόχο να παραπλανήσουν και
να οδηγήσουν στην ολοκλήρωση της διαδικασίας της Uniastrum;»[5]
Ο
ρόλος του κ. Ορφανίδη, όπως και όσων στην Τράπεζα Κύπρου στήριξαν αυτή την
συναλλαγή, είναι επίσης ανοικτός σε υποψίες για τα κίνητρα μπροστά σε μια τόσο
κραυγαλέα ζημιά. Η επίκληση της αδυναμίας του να ανταποκριθεί στο ρόλο του –
κάτι που έδειξε σε όλη της πορεία της θητείας του- δεν μπορεί να εξηγήσει το
γεγονός ότι, ενώ είχε μπροστά του μια αγορά που φαινόταν εξόφθλαμα ζημιογόνα,
έκανε τα στραβά μάτια. Η διερεύνηση του ως πιθανός ύποπτος/ συμμετέχοντος στην
κάλυψη της διαδρομής των ύποπτων χρημάτων, είναι και θέμα δικαιοσύνης πια.
[1] Χαρίλαος Σταυράκης. 2012. Οικονομία στην Πολιτική και Πολιτική στην
Οικονομία.Λευκωσία. σελ. 188.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου