Η Μαρωνίτικη κοινότητα μπροστά στο δίλημμα της ιστορικής πράξης: Η διεκδίκηση ρόλου στη διαδικασία λύσης μέσα από την ιστορική αυτονομία της κοινότητας, αλλά και τη θέση της στην περιοχή, και οι φόβοι της εξωτερικευμένης ανασφάλειας μιας μειονότητας, αλλά και της υπόθαλψης της από τα συμφέροντα των «μεσαζόντων» με την εξουσία της πλειοψηφίας

Κορμακίτης

Καθώς σιιγά σιγά αρχίζει να διαχέεται στην κοινωνία ξανά η πραγματικότητα της λύσης [η διαδικασία ξεκίνησε εν μέρει το 2004, συνεχίστηκε κάπως το 2009-10], αρχίζουν να αναδύονται και μια σειρά από ζητήματα που επιβίωναν σε λανθάνουσα μορφή μέχρι τώρα. Ανάμεσα τους είναι και το ζήτημα του επιπέδου αυτονομίας της Μαρωνίτικης κοινότητας, το οποίο υποβόσκει για καιρό, αλλά ήλθε έντονα στην επιφάνεια με την πιθανότητα να δημιουργηθεί ένα είδος καντονίου στην περιοχή του Κορμακίτη. Οι αντιδράσεις των «κοινοταρχών» προκάλεσαν απορία – και από ότι φαίνεται υπάρχει μια οργανωμένη προσπάθεια από πολιτικούς αντιπάλους του εκπροσώπου των μαρωνιτών και άτομα που λειτουργούσαν ως ‘μεσάζοντες’ ανάμεσα στην κοινότητά τους και την ηγεμονική ελληνοκυπριακή, καθώς φοβούνται και για το μέλλον του ρόλου τους – πολιτικά, αλλά ίσως και «επαγγελματικά».

Η Μαρωνίτικη κοινότητα έχει σαφώς ιστορικές ρίζες. Οι Μαρωνίτες ήταν μια από τις σημαντικές [και πληθυσμιακά] κοινότητες στην Μεσαιωνική Κύπρο, και έχουν μια σχετικά αυτόνομη ιστορία τόσο στην Κύπρο, όσο και ως μέρος ενός δικτύου κοινοτήτων Ανατολική Μεσόγειο. Με αυτό το φόντο, η διεκδίκηση ρόλου με κάποιο καντόνιο και πολιτιστικής παρουσίας ευρύτερα, θα πρέπει να θεωρείται αναπόφευκτη ιστορικά, αν δει κάποιος τα δεδομένα της εποχής. Όμως, η πιθανότητα μιας συνταγματικά αυτόνομης κοινότητας, με ρόλο στην περιοχή Κορμακίτη ίσως να αποτελεί και ένα θετικό στοιχείο για όλους όσους θα ήθελαν να καταλήξει η διαδικασία λύσης. Αυτόνομα καντόνια στη β. Κύπρο που θα υπάγονται στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για να εμφανιστεί και ένα είδος «κοινού χώρου» των δυο κοινοτήτων, έτσι ώστε η εδαφική κατανομή να μην είναι απόλυτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η ιστορική πιθανότητα οι Μαρωνίτες να μπορούν να διαδραματίσουν ένα ρόλο γεφυριού σε μια περιοχή που θα είναι στη βόρεια Κύπρο, αλλά με σύνδεση με την νότια κοκ, είναι μια πρόκληση ιστορικού καθήκοντος για την κοινότητα που μπορεί να βρεθεί σε ρόλο δημιουργού της ιστορίας αντί απλώς τρομαγμένης μειονότητας που αναζήτα «προστασία»..

Κορμακίτης

Ένα ακόμα ιστορικό ψέμα; το δημοψήφισμα που δεν έγινε;

To 1959, στα πλαίσια σύνταξης του συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Μαρωνίτικη κοινότητα της Κύπρου κλήθηκε να επιλέξει να ενταχθεί σε μιαν από τις δύο μεγάλες κοινότητες. Και επέλεξε μέσω δημοψηφίσματος την ελληνοκυπριακή. Ή μήπως όχι? Μαρτυρίες κατοίκων του Κορμακίτη που καταγράφονται στο ντοκιμαντέρ «Τhe third Motherland”[1] του καθηγητή διεθνών σχέσεων Κώστα Μ. Κωνσταντίνου και του Γιώργου Κύκκου Σκορδή, αναφέρουν εμφατικά ότι το δημοψήφισμα δεν έγινε ποτέ! Η πιθανή ιστορική αυτή απάτη είναι μια ένδειξη της στάσης της πλειοψηφίας έναντι των μειονοτήτων και των διαδικασιών.  Αν ευσταθούν οι μαρτυρίες,τότε, η ένταξη στην ελληνοκυπριακή κοινότητα ίσως να είναι και άκυρη…! Επιπρόσθετα, η ένταξη στην μεγαλύτερη κοινότητα μπορεί να θεωρηθεί ιστορικά άδικη και επιβλαβής για την επιβίωση των Μαρωνιτών της Κύπρου, αφού δεν τους θωράκιζε έναντι της αφομοίωση από την ελληνοκυπριακή κοινότητα, σε μιαν περίοδο όπου η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κυπριακή δημοκρατία δεν ήταν διασφαλισμένη. 

Ασώματος

Η εισήγηση για αυτόνομη περιοχή στον Κορμακίτη και η επαναφορά της συζήτησης για την επιβίωση της πολιτισμικής αυτονομίας της Μαρωνίτικης κοινότητας

Οι  σημερινές διεργασίες για λύση του Κυπριακού και τη σύσταση νέου συντάγματος, επικαιροποιούν το θέμα της υπόστασης της Μαρωνίτικης κοινότητας και έχουν πυροδοτήσει σειρά ενεργειών καθώς και δημόσιων συζητήσεων. Φαίνεται ότι οι συνομιλητές εξετάζουν τη δημιουργία 2 ανεξάρτητων περιοχών, μια στην περιοχή του Κορμακίτη και μία στην Καρπασία, οι οποίες θα υπάγονται απ’ ευθείας στην κεντρική Κυβέρνηση. Αυτό ήταν εισήγηση της ελληνοκυπριακής πλευράς. Η έκταση των περιοχών θα εξαρτηθεί από την συμφωνία στο περιουσιακό.. όσο περισσότερα δικαιώματα θα έχει ο ιδιοκτήτης, τόσο μικρότερες θα είναι οι περιοχές που θα υπάγονται στην ελληνοκυπριακή περιοχή και αυτό θα καθορίσει και το μέγεθος των καντονίων. Όποια και να είναι η έκβαση, θεωρείται μάλλον απίθανο να ενταχθεί στην περιοχή αυτή ολόκληρη η τεράστια περιουσία των Μαρωνιτών, η οποία καλύπτει και μεγάλο μέρος της ακτογραμμής της Κύπρου.

Ο εκπρόσωπος των Μαρωνιτών στην κυπριακή βουλή, κ. Α. Χατζηρούσος, μαζί με ομάδα συνταγματολόγων ετοίμασε μνημόνιο[2] με το οποίο ζητά την ενοποίηση των τεσσάρων μαρωνίτικων χωριών σε μια περιοχή που να διοικείται από το ομόσπονδο κράτος, που να είναι όμως ενσωματωμένη στο Ελληνοκυπριακό συνιστών κράτος. Ως μέτρο διαχείρισης της περιουσίας των Μαρωνιτών που πιθανόν να μην εμπίπτει στην επικράτεια του καντονίου, προτείνεται η σύσταση ειδικού καθεστώτος, όπως προνοούσε το σχέδιο Αννάν για περιοχές του Κορμακίτη. Το μνημόνιο κακίζει την υποβάθμιση των Μαρωνιτών στο σύνταγμα του 1960, επεξηγώντας γιατί και ζητώντας την αναβάθμισή τους σε κοινότητα.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ενεργητική στάση του κ. Χατζηρούσου (σε αντίθεση με την ιστορικά παθητική) προκάλεσε αντιδράσεις. Να δούμε λίγο αυτές τις αντιδράσεις μέσα στην ίδια την κοινότητα, οι οποίες παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.. 

Ποιοί αντιδρούν; Στελέχη κομμάτων της κεντροδεξιάς που πουλούσαν εκπροσώπηση των Μαρωνιτών και κινδυνεύουν να βρεθούν χωρίς αντικείμενο, αν προχωρήσει η διαδικασία αυτονόμησης της κοινότητας ευρύτερα και πέρα από το κυπριακό..

Μια πρώτη δόνηση προήλθε από κάποια πρωτοκλασάτα στελέχη του Συναγερμού, τα οποία διέδιδαν ότι «εθύμωσεν ο Νίκος» με τη πρωτοβουλία του κ. Χατζηρούσου (άσχετα αν οι θέσεις του μνημονίου συμπίπτουν με αυτές των συνομιλιτών οι οποίοι φαίνεται ότι εκρατούντο ενήμεροι από τον εκπρόσωπο των Μαρωνιτών για τες ενέργειες του). Ταυτόχρονα, ξεκίνησε εκστρατεία δαιμονοποίησης της πρότασης και του ιδίου του εκπροσώπου, στην οποίαν συμμετείχαν στελέχη του ΔΗΚΟ, αλλά και του ΔΗΣΥ με το επιχείρημα ότι οι ελληνοκύπριοι θα εκλάβουν εχθρικές τις θέσεις αυτές και αυτό θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στους Μαρωνίτες. Στους κατοίκους των μικρότερων χωριών, η δαιμονοποίηση επιχειρήθηκε διά του ισχυρισμού ότι το μνημόνιο εξυπηρετά μόνο το χωρκό του Χατζηρούσου, τον Κορμακίτη, προτάσσοντας ταυτόχρονα διάφορες  εικασίες ότι επιχειρείται ένταξη των Μαρωνίτικων χωριών στην τουρκοκυπριακή διοίκηση.

Πανκοινοτική σύσκεψη Μαρωνιτών με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο Α. Χατζηρούσο

Στις 21 Σεπτεμβρίου 2015, οι κοινοτάρχες των 4 χωριών εξέδωσαν ανακοίνωση[3] η οποία είναι έκδηλα εχθρική προς τις ενέργειες του εκπροσώπου. Ζητούν όπως όλα τα χωριά παραμείνουν κάτω από τον έλεγχο της ελληνοκυπριακής κοινότητας «στην οποία επιλέξαμε να ανήκουμε με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την σύσταση του συντάγματος το 1960», σημειώνοντας πως δεν συμμετείχαν στην ετοιμασία ή την επίδοση οποιουδήποτε υπομνήματος του εκπροσώπου τους. Και όμως, οι κοινοτάρχες συμμετείχαν σε πανκοινοτική σύσκεψη, στην οποίαν ο κ. Χατζηρούσος τους ενημέρωσε για το μνημόνιο για το οποίο φαίνεται ότι δεν εξέφρασαν καμιά αντίρρηση! Φωτογραφίες και λεπτομέρειες της συνάντησης έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο.

Μια ανακοίνωση που δεν ετοιμάστηκε από τους υπογράφοντες;

Προσπαθώντας να εξηγήσουμε το παράδοξο της ανακοίνωσης των κοινοταρχών, ανακαλύψαμε ότι αυτή δεν ετοιμάστηκε από τους ίδιους, αλλά από κάποιους «παράγοντες» της κοινότητας, οι οποίοι φαίρονται να ζήτησαν να την υπογράψουν με τον ισχυρισμό ότι αυτό ήταν οδηγία του Δημοκρατικού Συναγερμού!… Οι δε κοινοτάρχες υπέγραψαν την ανακοίνωση, χωρίς τουλάχιστον κάποιοι από αυτούς, να ενημερώσουν / διαβουλευτούν τα κοινοτικά συμβούλια, με ένα εξ’ αυτών, τον κοινοτάρχη της Καρπάσιας να δηλώνει σε συγχωριανή του αμέσως μετά ότι παραπλανήθηκε.

Έσιει χάζιν.. J Ενώ η πληροφορία για την μη διεξαγωγή δημοψηφίσματος το 1960 πήρε 50 χρόνια να γίνει ευρέως γνωστή, το ύποπτο παρασκήνιο της ανακοίνωσης των κοινοταρχών εμαθεύτηκεν την ίδιαν τζιόλας μέρα, ελέω της ευχέρειας που παρέχει το διαδίκτυο για  άμεση διάχυση.. J

Ποιοί, λοιπόν και γιατί προσπαθούν να βάλουν τροχοπέδη στις πρωτοβουλίες του εκπροσώπου των Μαρωνιτών? Οι πασιφανείς ύποπτοι είναι στελέχη κομμάτων που ανησυχούν ότι μια ανεξαρτητοποίηση/αυτονομοποίηση της κοινότητας πιθανόν να υποβαθμίσει τη θέση και το ρόλο τους στα κόμματα. Κάποιοι από αυτούς χρησιμοποιούν την κοινότητα για να αυξάνουν το κύρος τους, προτάσσοντας τους εαυτούς τους ως αντιπρόσωπους των Μαρωνιτών, εξαργυρώνοντας με οφέλη την «επιρροή» αμφίδρομα.. Στελέχη του ΔΗΚΟ έχουν ένα επιπρόσθετο λόγο, ιδίως αυτοί κοντά στον Νικόλα Παπαδόπουλο, οι οποίοι πιθανών να επιδιώκουν να σαμποτάρουν την προοπτική λύσης. Ίσως να είναι αυτή η ομάδα που έστειλε άμεσα την ανακοίνωση στον Φιλελεύθερο[4] βάζοντας νερό στο μύλο του απορριπτισμού. Ανάμεσα στους διαφωνούντες υπάρχουν και πολιτικοί αντίπαλοι του Χατζηρούσου, οι οποίοι ήταν ή/και θα είναι υποψήφιοι για εκπρόσωποι των Μαρωνιτών στη Βουλή.

Καρπάσια

Οι πολιτισμικές αντιφάσεις μιας κοινότητας με βαθιές ιστορικές και πολιτισμικές ρίζες αυτονομίας και οι επιπτώσεις την προσπάθειας αφομοίωσης σε μια άλλη κοινότητα, υποβαθμίζοντας την ταυτότητα της μειονότητας …Μερικά γεγονότα, ωστόσο, ίσως έχουν και ιστορικές ρίζες – τα απωθημένα και οι ενοχές της συμμετοχής στη διαμάχη των δυο μεγάλων κοινοτήτων

Αυτά ήταν λίγο πολύ αναμενόμενα. Εκείνο που διαφάνηκε ίσως για πρώτη φορά, τόσο ξεκάθαρα και έχει ιδιαίτερο πολιτικοκοινωνικό ενδιαφέρον, είναι η ανάδειξη μερίδας Μαρωνιτών που αφομοιώθηκεν σε κάποιο βαθμό από την ε/κ κοινότητα και οι οποίοι ως αποτέλεσμα της ελληνοκεντρικής παιδείας που τους παρείχε η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά ίσως και για λογούς επιβίωσης θεωρούν τους εαυτούς τους μέρος της ελληνοκυπριακής κοινότητας, προβάλλοντας ένα ”internalized racism” προς την Μαρωνίτικη ταυτότητα και κατ’επέκταση στην αναγνώριση της Μαρωνίτικης κοινότητας … Αυτή βρίσκεται, όμως, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Μαρωνιτών, οι οποίοι λόγω του ότι η κοινότητα απλώνεται και στις δύο πλευρές του διαχωρισμού ανέπτυξε μια κριτική σκοπιά, και μια ελαστικότητα, η οποία προσδίδει ανθεκτικότητα στην κοινότητα και ταυτόχρονα λειτουργεί ως όχημα υπέρβασης για ολόκληρη την Κύπρο. Το φαινόμενο της ελληνοκυπραιοποίησης, όπως είναι φυσικό είναι κατά πολύ πιο έντονο στα χωριά που έχουν λίγους ή καθόλου εγκλωβισμένους. Με το παράδοξο, οι πιο έντονες φωνές να προέρχονται από την Αγία Μαρίνα το μόνο μικτό χωριό από τα 4. Οι τουρκοκύπριοι κάτοικοι της Αγίας Μαρίνας εξαναγκαστήκαν στην προσφυγιά το 1963 μετά την δολοφονία του τκ δασκάλου, την απόπειρα βιασμού κοριτσιών και την απειλή ότι θα έκαιγαν τα σπίτια τους. Ήταν ένας βίαιος διαχωρισμός, μιας σε μεγάλο βαθμό συμπαγούς κοινότητας με αρκετές μεικτές οικογένειες. Οι υπόλοιποι κάτοικοι προσφυγοποιήθηκαν το 74 ενώ ο μικρός αριθμός εγκλωβισμένων που παρέμειναν εγκατέλειψαν το χωριό μετά και τη δολοφονία ενός από αυτούς από τούρκους στρατιώτες. ‘Εκτοτε, η περιοχή είναι στρατόπεδο του τούρκικου στρατού. Η επαφή και συνεργασία των μαρωνιτών και των τουρκοκυπρίων της Αγιάς Μαρίνας εντατικοποιήθηκε μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων με παρουσίες σε γάμους και κηδείες με διαφαινόμενη την κοινή δράση και επιθυμία για επιστροφή στην Αγία Μαρίνα και για λύση. Οι τελευταίες, όμως, εξελίξεις αναδείξαν την δύναμη που έχουν κάποια στελέχη κομμάτων, τα οποία, προσπαθώντας να θωρακίσουν τα οφέλη από τη δραστηριοποίησή τους σε κόμματα ή άλλες ομάδες εξουσίας πατούν στις ό,ποιες ανασφάλειες προκαλεί η προτεινόμενη αλλαγή, σε μέλη της κοινότητας που έχουν αφομοιωθεί ως ένα βαθμό από την ελληνοκυπριακή κοινότητα. Χρησιμοποιούν επιχειρήματα από την φαρέτρα του ελληνοκυπριακού εθνικισμού, συμπεριλαμβανομένου και του ρατσιστικού/ φοβικού λόγου για τους πρόσφυγες της Συρίας, ενίοτε εντάσσοντας την όλη δράση τους στον αγώνα ενάντια στην ισλαμοποίηση…!

Είναι προφανές ότι η δραστηριοποίηση δια μέσου του facebook[5], διευκολύνει την κοινότητα να διεξάγει  μια ανοιχτή συζήτηση, η οποία συμβάλει στη συλλογικότητα και στο κτίσιμο ενός αναλυτικού υπόβαθρου. Ταυτόχρονα, βοηθά στην έκθεση των δολιοπλοκών και στην ακύρωση τους εν τη γενέσει....

Η εγκαταλειμμένη εκκλησία της Αγιάς Μαρίνας

https://www.facebook.com/elena.skoullou.3/videos/1084248691586103/

---

[1] «Τhe third Motherland” του καθηγητή διεθνών σχέσεων Κώστα Μ. Κωνσταντίνου και του Γιώργου Κύκκου Σκορδή
https://www.youtube.com/watch?v=JVKH7thX8vc

[2]ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΙΚHΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

http://www.maronitesofcyprus.com/index.php?option=com_k2&view=item&id=308:%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B5%CE%B9%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B9%CF%83-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%83-%CF%84%CE%B7%CF%83-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BAh%CF%83-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%83-%CF%83%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%B1-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CF%85%CF%80%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF&Itemid=726&lang=el

[3] ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ https://www.facebook.com/groups/Maroniteforum/permalink/888390464577597/

[4] Οι Μαρωνίτες απορρίπτουν την γκετοποίηση
Οι κοινοτάρχες διαχωρίζουν τη θέση τους από τον Αντ.Χατζηρούσο 
http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-politiki/39/277707/oi-maronites-aporriptoun-tin-gketopoiisi

[5] Φόρουμ Μαρωνιτών-Maronite Forum
https://www.facebook.com/groups/Maroniteforum/