Ουκρανία: Εκεχειρία στο σύνορο

Η προσχώρηση της Κριμαίας στη Ρωσία έγινε με γρήγορους ρυθμούς. Ενώ αρχικά οι αναφορές μιλούσαν για μια περίοδο ενός χρόνου, η ρωσική κυβέρνηση αποφάσισε να ολοκληρώσει τη διαδικασία σε λιγότερο από δυο βδομάδες. Η Δύση συνέχισε να παρακολουθεί αμήχανα. Η έκδοση του Economist ήταν ενδεικτική – ο τίτλος στο εξώφυλλο ήταν «The new world order” [η νέα παγκόσμια τάξη] και η φωτογραφική αναπαράσταση ήταν ένα μοντάζ με το μυώδες σώμα του Πο;yτιν σε ένα τανκ να περνά ένα σύνορο που έλεγε ότι η «Δύση» θα του έκανε παρατήρηση για την «αταξία». Όπως φαίνεται και στο εσωτερικό του περιοδικού, η απογοήτευση για την άνεση, με την οποία αποσχίστηκε η Κριμαία, και η αδυναμία, και απροθυμία, της Δύσης να αντιδράσει ήταν έντονη. Στο εκδοτικό σχόλιο, το οποίο έμοιαζε με μια έκκληση σε όλους -μέχρι και την Κίνα θυμήθηκε το έντυπο του βρετανικού χρηματιστικού κεφαλαίου- να σταματήσουν τη Ρωσία, η παρατήρηση ήταν αποκαλυπτική: «Δυστυχώς, πολύ λίγοι κατανοούν..» [πόσο κακός υποτίθεται ότι είναι ο Πούτιν]. Και ως απόδειξη στα μέσα της βδομάδας ήρθε μια δημοσκόπηση από τη Γερμανία, που έδειχνε ότι 54% θεωρούσε την απόσχιση της Κριμαίας και την κίνηση προς την Ρωσία λογική. Το ποσοστό των αμερικανών που δεν θεωρεί ότι πρέπει να επέμβουν οι ΗΠΑ είναι ακόμα πιο ψηλό – 61% http://www.cbsnews.com/news/poll-most-say-us-doesnt-have-a-responsibility-in-ukraine/

Στην Ουκρανία και την Κριμαία, τα γεγονότα κινήθηκαν με ανάλογους ρυθμούς. Στην Κριμαία οι βάσεις του ουκρανικού Στρατού παραδόθηκαν ή καταλήφθηκαν από τις μονάδες αυτοάμυνας της περιοχής και τις ανάλαβε ο ρωσικός στρατός. Από τους στρατιώτες, μόλις 2000 επέλεξαν να επιστρέψουν στην Ουκρανία – ενδεικτικό του ότι οι μεγάλη πλειοψηφία ήταν από την Κριμαία.

Στην ίδια την Ουκρανία, μετά από τους ψευτοπαλληκαρισμούς, η πραξικοπηματική κυβέρνηση χαμήλωσε τους τόνους. Διέρρευσε ένα τηλεφώνημα της Τιμοσιένκο με τη γνωστή σάλτσα -«θα πάρω ένα όπλο και τους δείξω τους γαμημένους τους ρώσους»-ενδεικτικό της ρητορικής των φιλοδυτικών. Η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη ήταν η δολοφονία ενός από τους πιο βίαιους ηγέτες της ακροδεξιάς. Δολοφονήθηκε στη δυτική Ουκρανία. Σε ένα πρόσφατο βίντεο είχε πει ότι οι νέες αρχές του Κιέβου -τις οποίες έφερε και ο ίδιος στην εξουσία- αποφάσισαν να το δολοφονήσουν. Τελικά, η αστυνομία ανέλαβε την ευθύνη του θανάτου του με τη δικαιολογία ότι αντιστάθηκε σε έρευνα. Είναι πιθανό – αν οι δυτικές πιέσεις άρχισαν, ήδη, να διευρυνόνται για την αποστασιοποίηση του πραξικοπήματος  από τους πιο ακραίους του νεοναζιστικού τομέα. Αλλά πέρα από τους παλληκαρισμούς είναι ήδη γνωστό ότι σύντομα θα έρθει και η δεύτερη ρωσική κίνηση σε σχέση με το φυσικό αέριο. Και συνεχίζονται οι κινητοποιήσεις στην ανατολική Ουκρανία.

Η επόμενη κίνηση

Το σαββατοκύριακο συνεχίστηκαν οι μαζικές εκδηλώσεις στην ανατολική και νότια -με κέντρο την Οδησσό– Ουκρανία με κινητοποιήσεις ενάντια στο πραξικόπημα στο Κίεβο.  http://rt.com/news/east-ukraine-rallies-referendum-701/

Τα αιτήματα ήταν δυο ειδών: είτε δημοψήφισμα για απόσχιση των περιοχών , είτε δημοψήφισμα για διευρυμένη αυτονομία. Το ότι ουσιαστικά η ανατολική και νότια Ουκρανία είναι σε ένα καθεστώς ντε φάκτο αυτονομίας φάνηκε και από το γεγονός ότι δυτικοί απεσταλμένοι άρχισαν να πηγαίνουν στις ανατολικές περιοχές για να συζητήσουν το εκεί κλίμα. Και το Κίεβο είναι δικαιολογημένα τρομοκρατημένο γιατί αν επικρατήσουν και στην ανατολική Ουκρανία, αιτήματα όπως στην Κριμαία θα χάσει και την ό,ποια βιομηχανία, αλλά και τις ελάχιστες δικές της πηγές ενέργειας  που βρίσκονται στην ανατολή. Και η ιστορική σχέση μερικών πόλεω,ν όπως το Χάρκοβο, το Ντόνεσκ και η Οδησσός, με τη ρωσική εμπειρία είναι εμφανής πια στους δρόμους, καθώς τα πλήθη μαζεύονται κάτω από το άγαλμα του Λένιν, κρατώντας ποικίλες σημαίες, ρωσικές, σοβιετικές, τοπικές.

Η ανησυχία για την επέκταση της ρωσικής δυσφορίας και «αφύπνισης» είναι διάχυτη όμως. Ήδη στο Reuters υπήρχε αναφορά για ‘Disquiet΄ στις Βαλτικές δημοκρατίες σε σχέση με τις ρωσικές μειονότητες (http://www.reuters.com/article/2014/03/23/us-ukraine-crisis-russia-insight-idUSBREA2K07S20140323), Στη Λετονία και την Εσθονία, οι ρωσόφωνοι πληθυσμοί είναι γύρω στα 35-40% και 25% αντίστοιχα και ένα μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Είναι ο ευρωπαϊκός ρατσισμός κρυμμένος στη γωνία – πολίτες που δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Στην αναφορά του Reuters υπήρχε το συνηθισμένο κλισέ ότι είναι περισσότερο οι ηλικιωμένοι που νοσταλγούν τη Ρωσία, αν και ο τόνος, όπως και ο τίτλος, του κειμένου εξέφρασε μια ανησυχία που προσπαθούσε να την καλύψει με επιλεκτικές αναφορές. Άλλωστε και στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία, γενικά, με ένα εντυπωσιακό τρόπο οι αρχικές αναφορές για την εξέγερση των ρωσόφωνων ή ρωσόφιλων, ή έστω αυτών που ήταν ενάντια στο πραξικόπημα, εστίαζαν μόνο σε ηλικιωμένους, ενώ όταν η κάμερα έδειχνε τους φιλοδυτικούς εστίαζε πάντα σε νεαρές. Οι κώδικες της διαφήμισης και της λογοκρισίας είναι, πια, κοινοί. Το Economist είναι ακόμα σε τέτοιο reality denial, που δεν είχε καν αναφορά στο δημόσιο ξυλοδαρμό του επικεφαλής της ουκρανικής τηλεόρασης από ακροδεξιούς – και στο εκδοτικό του επαναλάμβανε τα κλισέ ότι ο Πούτιν fabricated/κατασκεύαζε τις πληροφορίες σε Ουκρανούς φασίστες. Τα δυτικά ΜΜΕ πιάστηκαν με τα χέρια στη σκανδάλη και η εξαπάτηση ήταν μέρος του θεάματος. Τί να πουν τώρα πια; Θα πρέπει να προλάβουν τα χειρότερα. Οπότε, μια εκτέλεση ενός ηγέτη των ενόπλων ακροδεξιών στη δυτική Ουκρανία, είναι και αυτό μια κάποια δικαιολογία.

Τί έχασαν στην Κριμαία

Σε ένα περιθωριακό κείμενο, το BBC υπενθύμισε ότι και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 [το 1994] ο πληθυσμός της Κριμαίας αντέδρασε και ήθελε απόσχιση από την Ουκρανία. http://www.bbc.com/news/world-europe-26681653

Τότε, μάλιστα, ο εκλεγμένος, με βάση το σύνταγμα, πρόεδρος της περιοχής πήγε στη Ρωσία και ζήτησε βοήθεια και ένωση. Τότε, όμως, εκεί ήταν Γέλτσιν, ο yes-man της Δύσης. Έτσι, εκείνη η εξέγερση απέτυχε, και το Κίεβο χωρίς πολλά λόγια άλλαξε και το καθεστώς της Κριμαίας και καθαίρεσε τον τότε πρόεδρο. Το BBC μάλλον νοσταλγούσε εκείνη την περίοδο με τον Γέλτσιν. Τώρα, όμως, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Και η σύγκριση του Πούτιν, όχι μόνο με τον Γέλτσιν, αλλά και με τον Γκορμπατσόφ δείχνει το μέγεθος της ανικανότητας του δεύτερου, ο οποίος έχοντας στα χέρια του μια υπερδύναμη, την παρέδωσε για να έχει την αποδοχή των δυτικών. Ο Πούτιν έκανε την ανάποδη κίνηση και είναι σαφές ότι έχει κερδίσει σε ένα ευρύτερο παιχνίδι δημοτικότητας.

Η Κριμαία δεν είναι, όμως, μόνο ένα αντίβαρο για το πραξικόπημα στο Κίεβο -και άρα προειδοποίηση για την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής και νότιας Ουκρανίας- είναι και ο καθοριστικός χώρος για έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας. Ιδού ο χάρτης με την ΑΟΖ:

• http://muckrack.com/BBCTimWhewell/statuses/445293024458072064

Η περιοχή στα δεξιά ανήκει στη Ρωσία επίσης, ενώ σχεδόν τα μισά παράλια της Γεωργίας, που βρίσκεται πιο δεξιά στο χάρτη, είναι η αυτόνομη περιοχή της Αμπχαζίας, η οποία είναι επίσης ταυτισμένη με τη Ρωσία.

http://www.bbc.com/news/world-europe-26387353

Ουσιαστικά, η Ουκρανία έχασε τα 5 από τα 18 gas fields και μια ενδεχόμενη απόσχιση των ανατολικών περιοχών θα της στοιχίσει τουλάχιστον 50% από ότι είχε πριν την κρίση. Όσο για τους αγωγούς, η Ρωσία έχει ήδη αναπτύξει το βόρειο αγωγό και κτίζει τον νότιο, ενώ μια από τις μεγάλες εταιρείες της, η Rosneft, κινείται ήδη προς τον επαναπροσδιορισμό των εξαγωγών προς Ασία, ενώ τα αντίμετρα των ρώσων για τις δυτικές κυρώσεις είναι πιθανό να αγγίξουν και τις εισαγωγές – την μετατόπιση, δηλαδή, των βασικών γεωργικών εισαγωγών σε στρατηγικούς εταίρους εκτός Δύσης.

Η παραίτηση του υπουργού άμυνας της Ουκρανίας ήταν εν μέρει αποκαλυπτική του σχεδίου που απέτυχε – εκ μέρους των δυτικών. Ο στρατιωτικός, ο οποίος είχε διοριστεί επικεφαλής του υπουργείου άμυνας, δεν ήταν κάποιος τυχαίος. Τα προηγούμενα χρόνια θεωρείτο ένας παράγοντας που κατασκεύαζε εκστρατεία ενάντια στην παρουσία του ρωσικού στόλου εκεί. Κατά συνέπεια ο διορισμός έδειχνε ότι η πραξικοπηματική κυβέρνηση, όχι μόνο ανησυχούσε για την Κριμαία, αλλά μάλλον είχε και τα δικά της πλάνα να κάνει τη ζωή του ρωσικού στόλου δύσκολη. Τελικά, τους πρόλαβε η εξέγερση και ο υπουργός παραιτήθηκε γιατί δεν έγινε τίποτα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανήκει στο ακροδεξιό κόμμα Σβόμποντα, το οποίο αντλεί τις ρίζες του από τον νέο-ναζισμό.

http://en.ria.ru/world/20140325/188741371/Ukraine-Far-Right-Defense-Minister-Resigns-Replacement-Appointed.html

Ο εφιάλτης της Δύσης

Ενώ η διεθνής προσοχή ήταν στραμμένη στην Ουκρανία και την Κριμαία, στην Ιταλία, στην περιοχή της Βενετίας έγινε ένα δημοψήφισμα -στο οποίο συμμετείχαν δυο εκατομμύρια σύμφωνα με τους οργανωτές- για την απόσχιση της περιοχής από την Ιταλία.

http://rat.com/news/venice-votes-independence-italy-585/

Το θέμα, βέβαια, δεν είναι νέο, αφού με βάση ανάλογα αιτήματα οικοδομήθηκε και η Λίγκα του Βορρά. Εκείνο, όμως, κατέληξε δεξιό και ακροδεξιό κόμμα, ενώ το δημοψήφισμα στη Βενετία ήταν πιο ανοικτό πολιτικά και ιδεολογικά. Φυσικά, τα δυτικά ΜΜΕ το έθαψαν, αφού ξέρουν ότι σύντομα το ζήτημα της αυτονομίας και της απόσχισης θα εξαπλωθεί στη δυτική Ευρώπη. Η πόρτα που άνοιξαν οι δυτικοί με το Κόσοβο θα έρθει αναπόφευκτα να τους βρει – όπως έδειξε έστω και προκαταρκτικά η Κριμαία. Ήδη βρίσκονται στην πρώτη γραμμή τα ζητήματα της ανεξαρτησίας της Σκωτίας και της Καταλονίας. Και αν υπήρχε ένα σημείο, όπου η κίνηση του Πούτιν με τη γρήγορη αποδοχή της Κριμαίας, έμοιαζε με τσεκ ματ, ήταν ακριβώς αυτό – πέρα από την απόκτηση της πιο πολύτιμης ίσως περιοχής της Ουκρανίας – ότι άνοιξε το δρόμο για τις αποσχίσεις.