Και μερικά ευχάριστα νέα: Η κρίση αξιοπιστίας της Ε.Ε. και των ντόπιων ΜΜΕ -μερικά από τα ενδιαφέροντα αποτελέσματα του ευρωβαρομέτρου που φυσικά λογοκρίνονται από τους γνωστούς ύποπτους

Η αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, σε δημοσιογραφική διάσκεψη παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη τα αποτελέσματα του Ευρωβαρομέτρου[1] για το φθινόπωρο 2013. Όπως διευκρινίζεται η έρευνα διεξήχθη τον περασμένο Νοέμβρη, μεταξύ 2 και 17, με δείγμα 1.000 ατόμων – 500 άτομα από κάθε κοινότητα. Αρκετά από τα στοιχεία είχαν ήδη δημοσιοποιηθεί προηγουμένως από το Δεκέμβριο του 2013. Η έμφαση τότε εστιάστηκε περισσότερο στην κρίση της πολιτικής – και η κυβερνητική επικοινωνιακή μηχανή προσπάθησε να συγκαλύψει το γεγονός ότι 68% δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση. Αυτό ήταν το πιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα γιατί έθετε σε άμεση αμφισβήτηση τις τοπικές δημοσκοπήσεις που διέρρεε -και διαρρέει ακόμα- η κυβέρνηση. Το άλλο σημαντικό στοιχείο ήταν η πλειοψηφία, η οποία τάσσεται εναντίον του ευρω – 52% έναντι 44%. Τώρα, δόθηκε έμφαση σε άλλα στοιχεία ιδιαίτερα αυτά της οικονομίας, αλλά μια σημαντική διάσταση των αποτελεσμάτων ήταν και η αναφορά στην εμπιστοσύνη των κυπρίων πολιτών στα ΜΜΕ – με ιδιαίτερα ευχάριστη καχυποψία.

Το 56% δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τον Τύπο και μόλις το 36% τον εμπιστεύεται.

Η τηλεόραση αντιμετωπίζεται, επίσης, με κριτικό τρόπο πια από μια σαφή πλειοψηφία που δεν την εμπιστεύεται – 54% αλλά σε σχέση με τις εφημερίδες έχει μεγαλύτερο ποσοστό που την εμπιστεύεται. Είναι, όμως, σημαντικό ότι υπάρχει μια τάση που δείχνει την εμπιστοσύνη στο κυρίαρχο, μέχρι πρόσφατα, Μέσο χειραγώγησης να υποχωρεί κάτω από το 50% – δείγμα της διάχυσης της αμφισβήτησης των κυρίαρχων Μέσων μετά από τις μονοδιάστατες εκστρατείες των τελευταίων χρόνων. Διότι οι υστερίες μπορεί να δημιούργησαν τάσεις αμφισβήτησης σε διάφορες ομάδες, αλλά η οικονομική κρίση ώθησε την αμφισβήτηση του υπάρχοντος και στο Μέσο που προσπαθούσε να καλυφθεί, αλλά και να συγκαλύψει τα σκάνδαλα των χρηματοδοτών του. Σε μια έρευνα λ.χ. που δημοσιοποιήθηκε το 2012[2] και κάλυπτε τα προηγούμενα δυο χρόνια, το ποσοστό του κοινού που θεωρούσε ότι τα ιδιωτικά κανάλια πρόσφεραν «αντικειμενική ενημέρωση» ήταν 63% -11% όλα και 52% «κάποιο» ή «κάποια»- έναντι μόλις 37% που διαφωνούσαν. Όσον αφορά στη δημόσια ραδιοτηλεόραση, υπήρχε τότε περισσότερη αμφισβήτηση – 48% διαφωνούσαν ότι πρόσφερε αντικειμενική ενημέρωση και 40% συμφωνούσαν. Τώρα, όμως, η πτώση είναι δραματική – και η τηλεόραση για τίθεται υπό γενική αμφισβήτηση.

Το 56% δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τον Τύπο και μόλις το 36% τον εμπιστεύεται. Η τηλεόραση αντιμετωπίζεται, επίσης, με κριτικό τρόπο πια από μια σαφή πλειοψηφία που δεν την εμπιστεύεται – 54%…. Είναι.. σημαντικό ότι υπάρχει μια τάση που δείχνει την εμπιστοσύνη στο κυρίαρχο, μέχρι πρόσφατα, Μέσο χειραγώγησης να υποχωρεί κάτω από το 50% – δείγμα της διάχυσης της αμφισβήτησης των κυρίαρχων Μέσων… η οικονομική κρίση ώθησε την αμφισβήτηση του υπάρχοντος και στο Μέσο που προσπαθούσε να καλυφθεί αλλα και να συγκαλύψει τα σκάνδαλα των χρηματοδοτών του.

Στην περίπτωση του ραδιόφωνου, τα ποσοστά αμφισβήτησης είναι κάπως πιο μικρά αλλά και πάλι κυριαρχεί η δυσπιστία – 50% δεν εμπιστεύεται το ραδιόφωνο σε αντίθεση με το 46%. Γενικά και σε προηγούμενες δημοσκοπήσεις, το ραδιόφωνο φαίνεται να έχει πιο θετική αντιμετώπιση συγκριτικά.

Η ενδιαφέρουσα αλλαγή είναι η εμφάνιση ενός Μέσου, του ίντερνετ, με πλειοψηφική πια τάση όσον αφορά στην εμπιστοσύνη: 41% το εμπιστεύεται, σε αντίθεση με 34% που δεν το εμπιστεύεται.

Από εκεί και πέρα τα στοιχεία είναι γνωστά όπως αναφέραμε. Υπάρχει ένα κλίμα απαισιοδοξίας για την οικονομία και μια κρίση εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς – κόμματα, βουλή, κυβέρνηση.

Όσον αφορά στην Ε.Ε. τα ευρύτερα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν δείχνουν μια σαφή έλλειψη εμπιστοσύνης στην Ε.Ε. – που είναι επίσης εντυπωσιακή αν αναλογιστεί κάποιος την ευρωλαγνεία που συνόδευε την ένταξη το 2004 – τότε υπήρχε ένα ποσοστό γύρω στο 25% που διαφωνούσε με την ένταξη. Τώρα τα ποσοστά έχουν σχεδόν ανατραπεί πλήρως:

Το 75% δεν εμπιστεύεται την Ε.Ε., ενώ ανάλογα ποσοστά εκφράζουν διαφωνία με όλους τους μύθους που συνόδευαν την ένταξη:

78% διαφωνεί με το ότι η Ε.Ε. κάνει καλύτερη την ποιότητα ζωής

72% διαφωνεί ότι η Ε.Ε. προσφέρει χαμηλότερο το κόστος διαβίωσης.

85% λέει ότι τα συμφέροντα της Κύπρου δεν λαμβάνονται σοβαρά υπ’ οψιν στην Ε.Ε.

Είναι εμφανώς ένας καταπέλτης που αξίζει συγκριτικά να καταγραφεί – αν το συγκρίνει κανείς με το τί έλεγαν οι υποστηρικτές της ένταξης το 2004, είναι ίσως εκφραστικό της πραγματικότητας που θα αντιμετωπίσουν όσοι ζουν με ευρωπαϊκές αυταπάτες – όπως η φιλοδυτική ουκρανική δεξιά.

Από την άλλη, επειδή τα επιχειρήματα για την Ε.Ε. μοιάζουν και με τη ρητορική για τις ιδιωτικοποιήσεις, και εκφράζονται με το ίδιο πάθος από τα ίδια άτομα, είναι ίσως και χαρακτηριστικό των προεκτάσεων μιας συγκεκριμένης ρητορικής.

Τουλάχιστον κάνει έγκυρες δημοσκοπήσεις η Ε.Ε.

[1] http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/eb/eb80/eb80_first_en.pdf

[2] Θεοδώρα Μάνιου. 2012. Τηλεόραση και Πολιτικές Ειδήσεις: Μια θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση στην κυπριακή Δημόσια Σφαίρα. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.