Το τοπίο και τα ερειπία που αφήνει πίσω της η λιτότητα του μνημονίου (το ιρλανδικό θέαμα ολοκλήρωσης του μνημονίου και η ουρά που δεν λέγεται )

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της αξιολόγησης των επιπτώσεων της μακροχρόνιας λιτότητας σε μια χώρα, είναι το γεγονός ότι καθώς αναφέρεται ότι η ανεργία παραμένει ψηλή, οποιαδήποτε, έστω και μικρή συγκριτική βελτίωση, αποδίδεται, και στη «μετανάστευση». Αυτό ήταν και η σταθερή συνοδευτική αναφορά για την Λετονία και αυτήν έκανε και ο Economist την περασμένη βδομάδα, όταν πρόβαλε την προσπάθεια της τοπικής κυβέρνησης να παρουσιάσει το τέλος της περιόδου του μνημονίου ως ένα είδος επιτυχίας – με δεδομένο ότι τα προβλήματα, από το έλλειμμα μέχρι το Δημόσιο χρέος είναι όχι απλώς εκεί αλλά και διογκωμένα.

Την περασμένη βδομάδα, ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας ανακοίνωσε ότι το Δεκέμβριο η χώρα θα αποκτήσει και  πάλι «το έλεγχο της οικονομίας και του πορτοφολιού της». Ήταν μια παραπλανητική, μπορεί να πει κάποιος, δήλωση γεμάτη συναισθηματικές αναφορές στην ιρλανδική ανεξαρτησία. Αντικειμενικά, το μνημόνιο μπορεί όντως να τελειώσει τυπικά, αλλά πρακτικά η ιδέα ότι η Ιρλανδία θα αποκτήσει έλεγχο των οικονομικών της είναι περισσότερο θεαματικό πυροτέχνημα. Όλα αυτά τα χρόνια των μνημονίων, η ευρωπαϊκή ενοποίηση προχώρησε σταθερά – καμία χώρα πια δεν μπορεί να είναι κύρια της οικονομίας της. Ήδη λ.χ. ο έλεγχος του τραπεζιτικού συστήματος από την ΕΚΤ έχει αποφασιστεί και όσα άφησε πίσω της η κρίση των τραπεζών, θα κυνηγούν για χρόνια την Ιρλανδία – και οικονομικά αλλά και πολιτικά, καθώς φαίνεται να έχουν συμβεί σημαντικές μετατοπίσεις.

Πώς να πανηγυρίσεις το «τέλος» της επιτήρησης με τέτοιο δημόσιο χρέος, έλλειμμα και ανεργία; Μάλλον επικοινωνιακά

Η Ιρλανδία αποκτά όντως την ευκαιρία να αποφασίζει πόσα θα περικόπτει και πόσα θα δίνει με βάση τη φορολογία, αλλά τα όρια του ελλείμματος και του δημόσιου χρέους, δεν είναι πια δικά της. Το δημόσιο χρέος, το οποίο ήταν 108% το 2011, έχει εκτοξευθεί ακόμα περισσότερο στο 124%.

http://www.reuters.com/article/2013/10/22/ireland-bailout-idUSL6N0HQ0ZV20131022

Ανάλογα μπορεί να πει κάποιος και για το έλλειμμα – η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την περασμένη άνοιξη, πρόβλεψε ότι θα παραμείνει άνω του 7% [7.5%] – άρα και εδώ η κυβέρνηση, το μόνο το οποίο θα μπορεί να κάνει είναι πιο ήπιες περικοπές. Όπως και προσπάθησε να κάνει – με στόχο περισσότερο το κοινό το οποίο δυσφορεί αυξανόμενα, όπως φάνηκε και με την αποτυχία της να περάσει ένα φαινομενικά εύκολο θέμα - την κατάργηση της Γερουσίας ως περιττός θεσμός - από δημοψήφισμα. Η ανεργία είναι στο 13.3% - και αυτό χάρις και στη «μετανάστευση».

Η μόνη «επιτυχία», σε αυτό το πλαίσιο, είναι ότι μπορεί να δανείζεται από τις αγορές σε υποφερτά επίπεδα γύρω στο 4-5%. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι πια η χώρα θα είναι εξαρτώμενη από τις διακυμάνσεις των κερδοσκόπων, αλλά και των διεθνών τάσεων. Αν δεν πέφτει το δημόσιο χρέος, θα πρέπει να τρέχει πάλι στην εξάρτηση και τη λιτότητα. Και οι μαύρες τρύπες των τραπεζών είναι ακόμα ανοικτές.

Οι κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές

Αν και οι αντιδράσεις των ιρλανδών δεν ήταν τόσο έντονες όσο των ελλήνων, των ισπανών και των πορτογάλων, θα ήταν αυταπάτη να θεωρήσει κάποιος ότι η κοινωνία ήταν παθητική. Για μια σχετικά απομονωμένη και μη αντιπαραθετική κοινωνία τα τελευταία χρόνια δημιούργησαν ένα ταξικό ζήτημα.

Σε σχέση με την Ελλάδα, υπήρξε μια βασική διαφορά ότι κανένα από τα δυο μεγάλα κόμματα, δεν οδηγήθηκε στην καθίζηση του ΠΑΣΟΚ. Έχει, ωστόσο, εμφανιστεί ένα σαφές αντί-μνημονικό ρεύμα, το οποίο συνδυάζει και την αύρα του εθνικό-απελευθερωτικού κινήματος, αλλά και της ριζοσπαστικής κριτικής – το Σιν Φειν, η αριστερή πτέρυγα του ιρλανδικού δημοκρατικού στρατού, έχει εκτοξευθεί από το 9.9% στις εκλογές του 2011 - ποσοστό που ήταν επίσης σημαντική άνοδος για ένα κόμμα του οποίου τα ποσοστά ήταν στο 6.9% το 2007 - στο 19-23% στις τελευταίες δημοσκοπήσεις. Ανάκαμψη παρουσιάζει και το κεντροαριστερό - στα ιρλανδικά πλαίσια - κόμμα, Fiana Fail,  το οποίο ήταν στην εξουσία όταν ξέσπασε η κρίση το οποίο ανέβηκε από το 17.4% - το οποίο ήταν δραματική μείωση για το ιστορικό κόμμα της εξουσίας - στο 22-27%. Αντίθετα, τα δυο κυβερνητικά κόμματα, το κεντροδεξιό, ιστορικό επίσης κόμμα, Fiana Gael, έπεσε από το 36.1% στο 26-28% στις δημοσκοπήσεις. Ακόμα πιο συντριπτική, όμως, είναι η πτώση του εργατικού κόμματος, το οποίο είχε ευνοηθεί από την κρίση και ανέβηκε δραματικά στις εκλογές του 2011 – από τότε έπεσε από το 19.4% στο 10-6%.

Αν δει κανείς τις ευρύτερες τάσεις, έχουμε ουσιαστικά την επιστροφή στα ποσοστά του 2007 για το εργατικό και το Fiana Gael, ενώ η αλλαγή φαίνεται να εστιάζεται στην ανάδυση του Σιν Φέιν και την πτώση του μεγάλου λαϊκιστικού κεντροαριστερού κόμματος [Fiana Fail], το οποίο όμως παραμένει ένα από τα μεγάλα κόμματα:

		2011	2013 δημοσκοπήσεις Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου
Fiana Gael	27.3%	36.1%	28%-26%
Fiana Fail	41.6%	17.4%	27%-22%
Εργατικό κόμμα	10.1%	19.4%	10% -6%
Σιν Φέιν	6.9%	9.9%	19% - 23%