Η Κατάθεση Ηλιαδη: ακόμα μια προσπάθεια μετατόπισης ευθυνών, με τα γνωστά κλισέ, αλλά και ενδιαφέρουσες διαφοροποιήσεις

Η κατάθεση του άλλοτε ισχυρού άνδρα της Τράπεζας Κύπρου αναμενόταν με ενδιαφέρον –  ακόμα και στο εξωτερικό, προφανώς, όπου είναι δεδομένο ότι η κυπριακή κρίση είναι προϊόν του τραπεζιτικού τομέα. Σύμφωνα με ένα τηλεοπτικό δελτίο υπήρχε και συνεργείο της ιαπωνικής τηλεόρασης λ.χ. Το κυπριακό κοινό, βέβαια, έχει μια αμυδρή εικόνα ποιός είναι ο κ. Ηλιάδης, αφού η πληροφόρηση για τα σκάνδαλα των τραπεζών υπήρξε αποσπασματική. Ο κ. Ηλιάδης άλλωστε δεν ήταν μόνο ο ισχυρός άνδρας μιας τράπεζας, αλλά και το άτομο που διαχειριζόταν εκατομμύρια – ανάμεσα στα οποία και τις επιχορηγήσεις των ΜΜΕ. Οπότε, θα ήταν και ενώπιον ενός κοινού, το οποίο χειραγωγούσε κάποτε. Τώρα, βέβαια, η δυσφορία για τις τράπεζες είναι διευρυμένη, οπότε και ο Ηλιάδης θα έπρεπε να μιλήσει.

Από το νούμερο Καρυδά στην επαγγελματική εμφάνιση Ηλιάδη

Η πρώτη εντύπωση από την παρουσία του κ. Ηλιάδη σε σύγκριση με τον συνεργάτη του κ. Καρυδά ήταν μια αρκετά πιο αξιοπρεπής παρουσία. Φάνηκε πιο συγκροτημένος και συνεπής – ο κ. Καρυδάς, αντίθετα, εμφανίστηκε μπροστά στην επιτροπή ως ένα είδος θεαματικού νούμερου με στόχο να κερδίσει εντυπώσεις με εύκολα πυροτεχνήματα – και το ότι κέρδισε και πρωτοσέλιδα στον Πολίτη ήταν εκφραστικό. Η ασυνέπειά του ήταν κραυγαλέα – από την μια κατηγορούσε την Alvarez and Marshal - γιατί προφανώς δεν του συμφέρει η έρευνα - ενώ από την άλλη, την επικαλείτο ενάντια στον Πατσαλίδη που φαίνεται να ήταν ο εσωτερικός του αντίπαλος στην τράπεζα. Από τον Αύγουστο του 2012, αποφάσισε ότι θα αμύνεται φτιάχνοντας κλίμα κερκίδας – και ο Πολίτης του πρόσφερε από τότε πρωτοσέλιδο χαλί. Έτσι, ο αρμόδιος για τους κίνδυνους στην τράπεζα επέμενε να αναφέρεται σε αίτηση δανείου από την Ομόνοια - η οποία απορρίφθηκε - ως ένα είδος ενοχοποιητικού στοιχειου. Χωρίς να αναφέρει λ.χ. αν άλλα σωματεία είχαν δάνεια, ή πόσο ήταν το χρέος του προέδρου της Ομόνοιας, αν εξυπηρετείτο κλπ. Ο Ηλιάδης, αν και, όπως θα δούμε. προσπάθησε επίσης να μετατοπίσει ευθύνες, φάνηκε σαφώς πιο αξιοπρεπής, πιο συγκροτημένος – συμπεριφέρθηκε ως ο επικεφαλής της τράπεζας που υπερασπιζόταν και νομικά, αλλά και ευρύτερα την περίοδό του. Έτσι, όταν ρωτήθηκε για το θέμα των δανείων που διαγράφηκαν, ήταν σαφής ότι αυτή είναι μια πρακτική που ακολουθείται γενικά – δεν είπε, βέβαια, ότι μέσα από τις ανανεώσεις δανείων, η τράπεζα έβγαζε συνήθως και αρκετά κέρδη, αλλά ξεκαθάρισε ότι μια συμφωνία για κλείσιμο ενός θέματος, είναι μέσα στην πρακτική - κερδοφορίας ή περιορισμού των ζημιών - των τραπεζών. Και ήταν επίσης σαφής ότι η σχέση του τέως προέδρου της Ομόνοιας με την τράπεζα ήταν συνεπής – και άλλωστε, αν προχωρούσε το θέμα θα φαινόταν ότι μπροστά στα δάνεια των εκατοντάδων εκατομμυρίων ο κ. Μιλτής ήταν μικρός παίκτης. Αναφέρθηκε επίσης και στις διαγραφές ανάλογων δανείων από όλους τους πολιτικούς χώρους.

Ιδού η αναφορά από την ανταπόκριση της Καθημερινής:

"Για την περίπτωση της Cycan, ο κ. Ηλιάδης αναφέρει πως η εταιρεία δεν υπήρχε για πολλά χρόνια και δεν μπορούσε να εισπραχθούν τα λεφτά. Αυτή η εταιρεία ήταν συνδεδεμένη με τον Αχιλλέα Κυπριανού, ενώ η Επιτροπή έθεσε ερώτημα και για εταιρεία συνδεδεμένη με τον βουλευτή του ΔΗΣΥ, Σωτήρη Σαμψών."Αυτές είναι περιπτώσεις του 1980", απάντησε ο κ. Ηλιάδης. "Δεν χρηματοδοτήσαμε ούτε δήμους, ούτε κόμματα, ούτε ποδοσφαιρικές ομάδες, ελάχιστα στις διαφημιστικές, ούτε στα media" Μας ειπώθηκε πως ο κ. Νεοφύτου που είχε σχέση με την Ομόνοια είχε πολλά χρέη προς την τράπεζα. "Όσο ήμουν εγώ στην τράπεζα, οι υποχρεώσεις του κ. (Μιλτιάδη) Νεόφυτου, εξυπηρετούνταν κανονικά"

Ο κ. Ηλιάδης ως ο κ. Βγενόπουλος της Τράπεζας Κύπρου;

Κατά τα άλλα, ο κ. Ηλιάδης υιοθέτησε τη γραμμή της άρνησης ότι ο ίδιος έδωσε οδηγίες για τα ομόλογα το 2009 -10 – η άμυνά του εδώ βασίστηκε σε δυο κινήσεις: ότι η αγορά ήταν μέρος, δήθεν, μιας συνεχούς κίνησης της ρευστότητας της τράπεζας και την άρνησή του ότι έδωσε την εντολή επαναγοράς. Η πρώτη δικαιολογία, βέβαια, είναι υπεκφυγή – ένας πανίσχυρος επικεφαλής σαφέστατα πρέπει να ήξερε που πήγαινε το σκηνικό με την Ελλάδα. Αλλά ήταν και ο ίδιος δεσμευμένος, αφού εκεί έκανε την φήμη του με την επέκταση της Τράπεζας Κύπρου. Και το θέμα των μιζών στη δευτερογενή αγορά είναι ένα ανοικτό θέμα που δεν φάνηκε να συζητήθηκε. Αν και σε αυτό το θέμα ο κ. Πικής ήταν, σχετικά, καλά προετοιμασμένος: του αντιπαρέβαλε έστω μια αξιολόγηση των Moodys ως παράδειγμα ότι η ελληνική κρίση δεν ήταν κάτι το μυστικό.

Η στρατηγική του Ηλιάδη να αρνείται την ατομική ευθύνη φάνηκε και στις αναφορές του για τον κ. Ορφανίδη, ο οποίος ήταν συνεργάτης του την εποχή της παντοδυναμίας. Άφησε, σαφώς, αιχμές ότι ο κ. Ορφανίδης δεν παρέβηκε συστηματικά για το θέμα των ομολόγων - πέρα από μια γενική επιστολή τον Μάρτιο του 2010 - ενώ άφησε και αιχμές για το ότι δεν μπλόκαρε την αγορά της Uniastrum. Σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίστηκε σχεδόν όπως τον Βγενόπουλο – ισχυριζόμενος ότι, ενώ αυτός ήταν σε θέση εξουσίας, η τράπεζα δεν είχε πρόβλημα και μετά ήρθε το χάος. Εδώ, η ερευνητική επέδειξε αδυναμία να του υποδείξει ότι η αιτία της απόλυσης του, αλλά και της αναγκαστικής προσφυγής της Κύπρου ως χώρα στον μηχανισμό στήριξης - και την τρόικα - ήταν η προσφυγή της Τράπεζας Κύπρου στο κράτος για ενίσχυση με μισό δις, ενώ μόλις λίγες μέρες πριν η διεύθυνση της τράπεζας δήλωνε άλλα.

Κατά τα άλλα, όμως, ο κ. Πικής φάνηκε να ξεφεύγει κάπως από τη στάση παρακολούθησης των μονόλογων των τραπεζιτών και να ρωτά με στοιχεία – έτσι, στην προσπάθεια του Ηλιάδη να αποφύγει την ατομική ευθύνη, του αντιπαράβαλε επιστολή, όπου ζητούσε ουσιαστικά την απόλυτη ευθύνη/εξουσία.

Ο κ. Ηλιάδης αρνήθηκε ότι είχε πρόβλημα η Τράπεζα Κύπρου – ή έστω ανάλογο της Λαϊκής - αλλα και πάλι εδώ δεν πιέστηκε σε σχέση με την προσφυγή για στήριξη το 2012 - ενώ τα άλλα σκάνδαλα της τράπεζας -- Uniastrum, Transylvania - προσπάθησε να τα αποφύγει – ενώ δεν ρωτήθηκε για τα δάνεια στους developers.

Ρωτήθηκε για την προσωπική του κατάσταση – κάτι που δεν έγινε για τον κ. Αριστοδήμου. Είναι θετικό, βέβαια, για την επιτροπή ότι ρώτησε μεν, αλλά το αίσθημα της ανισομερούς εστίασης - που φάνηκε έντονα και στις ερωτήσεις για τα δημόσιο-οικονομικά - παραμένει. Στο θέμα των προσωπικών του εισοδημάτων, ο κ. Ηλιάδης φάνηκε να πάσχει ακόμα από το σύνδρομο μιας αυτοκρατορικής υπεροψίας. Το επιχείρημα ότι του έδωσαν μπόνους που δεν ήθελε, ακούγεται κάπως αστείο με δεδομένο ότι όπως ειπώθηκε προηγουμένως άλλαξε όλο το σύστημα μπόνους στα πλαίσια της δικής του ανόδου. Και ιδιαίτερα, αν συγκριθεί η δήλωση με το ποσό του ταμείου προνοίας, το οποίο διεκδικεί – ένα ποσό 2.3 εκατομμυρίων δεν είναι ένα ευκαταφρόνητο ποσό. Αφορά σε δάνεια, που συζητούνται ως υπέρογκα. Η αναφορά σχολιάστηκε στον τύπο την επόμενη μέρα, αλλά στις τηλεοπτικές παρουσιάσεις το βράδυ, πέρασε στα μικρά και αποσιωπήθηκε. Προφανώς, μια μερίδα δημοσιογράφων θέλει να αποκρύπτει τα μπόνους – και προτιμά ατάκες για επιθέσεις αλλού.

Η φτώχεια της κυπριακής δημοσιογραφίας: Ανάμεσα στην άγνοια και την κατά παραγγελία εστίαση

Μια ενδιαφέρουσα εστίαση της επιτροπής αφορούσε το θέμα της Uniastrum, της ρωσικής τράπεζας, η οποία αγοράστηκε το 2008, ενώ η τιμή της μειωνόταν. Σε αυτό το θέμα, ο κ. Ηλιάδης φάνηκε εμφανώς αμυντικός και προσπάθησε να αποφύγει το θέμα – ανοίγοντας την παλέτα των εσωτραπεζικών αντιπαραθέσεων και προς την πλευρά του Χ. Σταυράκη, ενώ στην γενική του έμφαση φαίνεται να τα είχε με τον κ. Κυπρή και φυσικά με τον Π. Δημητριάδη – ο οποίος εστίασε πάνω στα προβλήματα και στις ατασθαλίες της τράπεζας, μετά την προσφυγή της, τον Ιούνη του 2012, για στήριξη από το κράτος και την ήδη σχεδόν κατάρρευση της Λαϊκής την ίδια περίοδο. Κάτω από την πίεση των ερωτήσεων, ο Ηλιάδης έπεσε στο χαμηλό επίπεδο πια των συγκυριακών αναφορών – έτσι σε μια αμυντική κίνηση επικαλέστηκε ρητορικά ότι ο πρώην πρόεδρος πήγαινε σε εκδηλώσεις της τράπεζας, ενώ ο κ. Κάρογιαν - τότε πρόεδρος της βουλής - τον συνεχάρηκε για την αγορά την ρωσικής τράπεζας. Αυτά, βέβαια, είναι αστείες υπεκφυγές – ο πολιτειακοί αξιωματούχοι, όπως και διάφοροι άλλοι μπορούν να πηγαίνουν σε εκδηλώσεις ή να δίνουν ρητορικά συγχαρητήρια - τότε μάλιστα η αντιπολίτευση κατηγορούσε την κυβέρνηση ότι δεν έδειχνε "ευαισθησία" για τον τραπεζιτικό τομέα - αλλά δεν είναι οι αρμόδιοι να ξέρουν για τα οικονομικά δεδομένα. Εδώ, ο κ. Ηλιαδης πρέπει να ένοιωσε πιεσμένος, αφού τελικά προσπάθησε να αποδώσει ευθύνη και στο άτομο που κατάγγειλε αρχικά το σκάνδαλο της Uniastrum, τον κ. Σταυράκη. Η αναφορά του βέβαια ήταν προσεκτική – δεν μπορούσε να του αποδώσει ευθύνη, αφού ο Σταυράκης δεν ήταν καν στην τράπεζα, όταν έκλεισε η συμφωνία και την είχε καταγγείλει γραπτώς στο βιβλίο του από το 2012 – ενώ επικαλείται και μαρτυρία του κ. X. Πατσαλίδη του υπ. Οικονομικών ότι προσπάθησε να πείσει τον κ.Ορφανίδη να μην την εγκρίνει. Οπότε, άνοιξε το θέμα προς την κατεύθυνση ότι υπεύθυνος για το γενικότερο άνοιγμα στη Ρωσία ήταν ο Σταυράκης. Δεν ήταν, βέβαια, στο επίπεδο του τσίρκου του κ. Καρυδά, αλλά ήταν ανάλογη κίνηση μετατόπισης ευθύνης με στόχο την αλλαγή θέματος στην συζήτηση. Άλλο είναι το άνοιγμα στη Ρωσία και άλλο η συγκεκριμένη τράπεζα.

Όσον αφορά στην ερευνητική είναι ενδιαφέρον, που άνοιξε το θέμα με δεδομένο ότι είχε πάρει και απόφαση να μην ασχολείται με θέματα που βρίσκονται ενώπιον της δικαιοσύνης.

Τα ΜΜΕ, αμέσως, μετά έδειξαν τις αδυναμίες και τις προκαταλήψεις που τα χαρακτηρίζουν – την επόμενη, όμως, στις εφημερίδες υπήρχε μια πιο ισορροπημένη εικόνα. Ίσως να μεσολάβησαν και τα σχόλια στο ίντερνετ. Στον online Φιλελεύθερο και Πολίτη πάντως οι τίτλοι εστίαζαν στο …Σταυράκη. Είναι αστείο μετά από τόσους μήνες συζήτηση να εκλαμβάνει κάποιος την αναφορά του κ. Ηλιάδη ως αιχμή ότι έκανε την πώληση ο Σταυράκης.  Προφανώς, μερικοί ήθελαν να μεταφερθεί η επίθεση στο Σταυράκη. Αλλά υπήρχε και η άλλη επέκταση. Στο ΡΙΚ και σε μικρότερο βαθμό στο Σίγμα λ.χ. η αναφορά στον πρώην πρόεδρο θεωρήθηκε θέμα. Μερικοί φαίνονται λες και ειναι σε καθήκον να αναζητουν οτιδηποτε για να πουν κατι αρνητικο για τον ..Χριστόφια. Πλησιάζει όντως τα όρια της κωμωδίας. Και αυτό, όμως, ίσως να μην είναι μόνο έκφραση στενοκέφαλης κομματικής προπαγάνδας.. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που για τόσα χρόνια τα ΜΜΕ συγκάλυπταν τα σκάνδαλα των τραπεζών. Ο κ. Ηλιάδης είχε γερές προσβάσεις στο χώρο των ΜΜΕ, όπως και ο κ. Βγενόπουλος…

Προσπάθησε αυτήν τη φορά ο κ. Πικής;

Ο Α. Παράσχος έγραψε το εξής: «Πήγε στην Ερευνητική ο Α. Ηλιάδης, αλλά η Ερευνητική ήταν ωσεί παρούσα! Αντί να ρωτήσουν αυτά που έπρεπε επιβεβαίωσαν απλά ότι δεν μπορούν...» Εν μέρει έχει δίκαιο ότι, όντως, η επιτροπή έχει αδυναμίες όσον αφορά και στην κατανόηση των δεδομένων – μια συζήτηση που προέκυψε για τη ρευστότητα ήταν εκφραστική. Όχι γιατί κατ’ ανάγκη είχε δίκαιο ο κ. Ηλιάδης, αλλά ίσως για το αντίθετο – γιατί μπορούσε να υιοθετεί μια ρητορική που δεν ήταν οικεία στις γνώσεις της επιτροπής. Γι’ αυτό άλλωστε εξαπέλυσε τόσες επιθέσεις εναντίον του κ. Δημητριάδη. Εκείνος προφανώς ξέρει πολύ καλύτερα και τους όρους και το παιχνίδι και εκεί δεν μπορεί ο κ. Ηλιάδης να υιοθετεί το ύφος της «γνώσης». Στο blog[1] ενός δημοσιογράφου της «Οικονομικής Καθημερινής» υπήρχε ένα πιο αναλυτικό κείμενο με τίτλο: «Τι (δεν) έγινε στην Ερευνητική». Το κείμενο κάνει επίσης αναφορά στο ότι η έλλειψη ειδίκευσης και κατανόησης εκ μέρους των μελών της επιτροπής οδηγούσε συχνά την συζήτηση σε αδιέξοδο. Εστιάζει, όμως, σε δύο βασικές κατηγορίες όσον αφορά στο τί δεν συζητήθηκε:

1. στο ότι δεν ρωτήθηκε ο κ. Ηλιάδης για το απόκρυψη των δεδομένων και μετά την εκβιαστική κίνηση να ζητήσει η τράπεζα στήριξη τον Ιούνιο του 2012

2. και στο ότι δεν έγινε καμία αναφορά στα δάνεια στους «επιχειρηματίες ανάπτυξης γης», που συνιστούν τη φούσκα, που απειλεί ντε φάκτο να οδηγήσει την τράπεζα στην κατάρρευση – κάτι που ήταν και η αποκάλυψη της βδομάδας έτσι και αλλιώς.

Όμως, θα πρέπει επίσης να ειπωθεί ότι αυτή την φορά με όλες τις δεδομένες ελλείψεις ο κ. Πικής φάνηκε ότι  προσπάθησε κάπως να ζητήσει εξηγήσεις από έναν τουλάχιστον από τους τραπεζίτες – ιδιαίτερα άμα συγκρίνει κάποιος το πώς αντιμετώπισε λ.χ. τον κ. Καρυδά και προηγουμένως τον κ. Σαρρή η διάφορα είναι αισθητή. Μένει, βέβαια, το ερώτημα γιατί είχαν ευνοϊκή μεταχείριση εκείνοι – αλλά και άλλοι συγκριτικά. Αλλά αυτό θα φανεί και στο γενικότερο πλαίσιο – αν ήταν επιλογή ή στο πλαίσιο του «προχωρώ μαθαίνοντας». Αν δοκιμάσει μάλιστα η επιτροπή να μάθει και το πώς αξιολογούνται τα δάνεια, ίσως γλιτώσει και από την εικόνα ότι τους χειραγωγούσε ο κ. Καρυδάς – και ο ό,ποιος κ. Καρυδάς του μέλλοντος.

Στην συνάντηση της 23/7 ο κ. Πικης κινήθηκε σχεδόν άμεσα να διορθώσει το λάθος της μη αναφοράς στα δάνεια – δεν κάλεσε βέβαια ξανά τον κ. Ηλιαδη, αλλα κάλεσε τους αρμόδιους της τράπεζας για τον «πιστωτικό κίνδυνο» και τις διαγραφές δανείων. Και ενώ η εικόνα έγινε σαφής στην ολότητα της σαν μέρος πρακτικών όσον αφορά τα δάνεια, η επίμονη του με την Ομόνοια μάλλον έδειχνε εμμονή. Το είχε ρωτήσει με τον κ. Σαρρη και έγινε αντικείμενο κριτικής. Τώρα έχοντας μπροστά του τεράστια δάνεια εστίασε και πάλι ότι  ο κ. Νεοφύτου και την σχέση του με την Ομόνοια. Όμως για να έχει στοιχεία ισονομίας αυτό θα προϋπόθετε ότι θα ρωτούσε και τι έκαναν οι άλλοι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων και είχαν οικονομικά προβλήματα. Η εστίαση στον κ. Νεοφύτου ήταν έντονη με δεδομένο επίσης ότι το δικό του δάνειο ήταν μικρό συγκριτικά – και σίγουρα δεν ήταν από τα ποσά που δεκαπλασιάστηκαν η 20 πλασιαστηκαν. Φάνηκε λες και προσπαθούσε να διεκδικήσει ότι δεν ρώτησε άσχετα τότε με τον Σαρρη. Μα τότε ρωτούσε αν ζήτησε δάνειο η Ομόνοια. Αν η απορία του ήταν αν το συγκεκριμένο σωματείο είχε οικονομικά προβλήματα, μπορούσε εύκολα να το διαπιστώσει ανοίγοντας τις αθλητικές σελίδες. Και θα διαπίστωνε ότι δεν ήταν το μόνο σωματείο με ανάλογα προβλήματα – και ο κ. Νεοφύτου δεν είναι ο μόνος αθλητικός παράγοντας.

Αν όντως προσπαθεί  να καταλάβει έστω, διότι είναι φανερό ότι ψάχνεται και ο ίδιος ο κ. Πικης [οι άλλοι δυο δεν δίνουν ιδιαίτερη παρουσία και βαρύνονται και με προκατάληψη η εν δυνάμει σύγκρουση συμφερόντων] τότε ίσως να είναι καλά να αποδεχθεί τα αρχικά του λάθη και να μην επιμένει. Διαφορετικά θα χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο για να έχουμε τουλάχιστον «ισονομία» στην παρουσίαση των δεδομένων.

Και φυσικά εκκρεμεί και το θέμα του πως και γιατί πήγε η Τράπεζα Κύπρου την τελευταία στιγμή να ζητήσει στήριξη από το κράτος τον Ιούνιο του 2012.

---

[1]http://fortheisland.wordpress.com/2013/07/23/%CF%84%CE%B9-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%AD%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B5-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CF%81%CE%B5%CF%85%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE/